DeFi (Merkeziyetsiz Finans) nedir?

DeFi, Blockchain üzerinde çalışan finansal uygulamalar ekosistemi olarak tanımlanabilir.

Kripto paraların vaadi, dünyanın neresinde olursanız olun, herkes için para ve ödemeleri evrensel ve demokratik olarak erişilebilir kılmaktır.

Merkeziyetsiz Finans (DeFi) veya Açık Finans akımı bu sözü tam olarak bir adım ileri götürmeyi hedefler. Yani, bugün kullandığınız tüm geleneksel finansal hizmetlere (mevduat, krediler, ticaret, sigorta ve çok daha fazlası) dünya çapında akıllı telefon ve internet bağlantısı olan herkes tarafından erişilebilen küresel ve açık bir altyapı olduğunu hayal edin.

[toc]

Geçtiğimiz 2-3 senelik dönemde Merkeziyetsiz Finans, blokzinciri ve kripto para dünyasında hem kullanıcı sayısı ile hemde yatırılan parasal değer açısından en hızla büyüyen alanlardan biri haline geldi. Bu büyümenin büyük bir çoğunluğu Ethereum blokzinciri üzerinde inşa edildi.

Merkezi yapıların sorunları

#DeFi aslında yeni bir kavram değil, bu tanım günümüzdeki geleneksel finans yapılarını yıllarca analiz eden kişiler ve kurumlar tarafından geleneksel sistemlerde bulunan problemlerin tespit edilmesi ve akabinde çözüme yönelik adımlar atılması amacıyla ortaya çıktı.

• Merkezi yapıların “Hata Toleransı” düşük. (Merkeziyetsizlik için İhtiyaç)
• Ulusal ve Uluslararası Alternatif Finansal Enstrümanlara erişim bariyerleri yüksek (Teknoloji & Kişisel Finans için İhtiyaç)
• Aracı ve Üçüncü parti kurumların finansal varlıklarımız üzerinde sonsuz kontrolü riskli (Finansal Özgürlük için İhtiyaç)

2016-2017’den beri DeFi ürünleri merkezi otoritelerin dışında ve kurumsal yönetim sistemleri olmadan halka açık bir şekilde ekonomik ve finansal araçları erişime sunmaktadır. Öncelikle DeFi hakkında daha fazla detaya girmeden birkaç genel yanılgıyı burada yıkmak isteriz.

Bir uygulamanın “DeFi” sayılabilmesi için gerekenler

DeFi herhangi bir kripto para veya değeri temsil etmemektedir. DeFi aynı “Açık Bankacılık” veya “Açık Kaynaklı Kod” gibi bir akımı temsil etmektedir. Merkezi blokzincirleri üzerine kurulu projeler veya platformlar DeFi uygulaması olarak kendilerini pazarlayabilirler. DeFi üzerinde sunulan faiz kazanma veya borç alma gibi finansal enstrümanlara erişim sağlayabilirler. Ancak bu hizmetleri sunuyor olmaları kesinlikle DeFi alanına ait olduklarına dair veya güvenli olduklarına dair bir garanti taşımaz. Merkezi Finans = CeFi (Celcius, Nexo, Blockfi)

Bir uygulamanın “DeFi” sayılabilmesi için ideal olarak aşağıdaki çoğu veya tüm sorulara “evet” cevabını verebilmelisinizdir:

1. Uygulama, geleneksel piyasalarda da görebileceğiniz üzere, finansal bir hizmet sunmaktadır mı? (Takas, faiz, borç, fon, vs.)
2. Uygulamaya bağlanmak için velayetsiz bir cüzdana ihtiyacım var mı? (Metamask, Argent, Trust, vs.)
3. Bu cüzdanı kullanarak fonlarımın kontrolü %100 bende mi? (Kişisel Finans)
4. Uygulamaya bağlanırken sadece akıllı kontratlar üzerinden işlem yaparak herhangi bir aracı insan/kurum ile temastan kaçınıyor muyum?
5. KYC (Müşterini Tanı) prosedürlerini yapmak zorunda kalmadan uygulamayı kullanabilir miyim?
6. Kullanım için bölgesel bir sınırlama yok di mi?
7. Katılmak için herhangi bir minimum yok di mi?

Dapp ve merkezi uygulamalar arasındaki fark

“Akıllı sözleşmeler”, blockchain üzerinde çalışan ve belirli koşullar karşılandığında otomatik olarak yürütülebilen programlardır. Merkeziyetsiz Finans dünyasında bu akıllı sözleşmeler, geliştiricilerin yalnızca kripto para birimini göndermekten ve satın almaktan çok daha gelişmiş işlevsellik geliştirmelerini sağlar. Bu programlar artık merkezi olmayan uygulamalar, yani dApps olarak adlandırdığımız programlardır.

dApp’lerin merkezi uygulamalardan en büyük farkları:

1. Fonlarınızın her zaman sizin kontrolünüzde olması ve herhangi bir uygulamaya yatırım yapmak için sizden velayetsiz cüzdan aracılığı ile izin istemesi
2. Uygulamanın (platform/protokol) tamamiyle merkeziyetsiz bir blokzinciri üzerinde çalışıyor olması, yani herhangi bir merkezi kuruluş tarafından kontrol edilmemesi. Geleneksel finansta yönetici olarak adlandırdığımız yönetimsel görevleri bu örnekte akıllı kontratlara, yani koda, devredilir.
3. Yapılan tüm işlemler finalize edilir, yani kimse tarafından değiştirilemez, ve herkes tarafından şeffafça takip edilebilir.

Decentralised App (dApp), yani DeFi dünyasında olan uygulamalar biz kullanıcılara tamamiyle bizim kontrolümüzde olan ve herhangi bir aracı kuruma ihtiyaç duymadan finansal enstrümanlara (faiz kazanma, borç verme, sigorta) yatırım yapmamıza olanak sağlarlar.

Bu ekosistem alışık olduğumuz bankalar üzerine kurulu finans sisteminin insan hataları ve yozlaşmaya açık olmasından dolayı geliştirilmiştir. Finans dünyasına aracıların ve merkezi sistem risklerinin ortadan kaldırılmasının yanı sıra masrafların büyük oranda azaltılması gibi avantajlar sağlayan DeFi’in öne çıkan ve en popüler kullanım sebebi finansal demokrasi ve özgürlüktür.