IDO nedir? Kripto dünyasında DeFi’a bir bilet olarak IDO’lar

Merkeziyetsiz finanstaki ana etkinliği kaçırmamak için ne yapılmalı?

‘ICO Balonu’nu’ hatırlıyor musunuz? Birkaç yıl önce piyasaya giren her kripto para startup’ı, bir pazarlama etkinliği içine dahil olur ve bir ICO yapardı. Şimdi de aynı senaryo tekrar ediliyor gibi gelebilir ancak bu kez olay, DeFi sektöründe gerçekleşiyor. Dolayısıyla, IDO, ICO’nun bir ikiz kardeşi ya da kopyası değildir. Eğer yüzeysel olarak bakarsanız, geçmişte yapılan hataların merkeziyetsiz seviyede de yapıldığını görürsünüz. Peki nasıl ve neden? Projenin başarılı olup olmayacağını nasıl anlayabiliriz? Verdiğimiz emeğe değer mi? Şimdi bu konuyu daha detaylı şekilde anlatarak konuya hakim olmanıza yardımcı olacağım.

Merkeziyetsiz borsa teklifi yani IDO, aracılara ihtiyaç duymadan merkeziyetsiz borsada (DEX) token çıkarma yoludur. Klasik kripto paralarda merkeziyetsiz finansa katılım için birçok ara bağlantı kullanılırken, IDO gibi bir çözüm çok daha fazla insanın katılımına izin verir.

Neden IDO?

Bir IEO ya da ICO vasıtasıyla fon toplarken geliştiriciler önce bir ücret öder ve daha sonra borsanın bu projeyi kabul etmesini bekler. Sonra da proje borsada listelenir. IDO projeleri ise yüksek komisyon ödememesinin yanında kimsenin onayını almak zorunda değildir, çünkü teklif merkeziyetsiz bir ortamda yapılmaktadır.

Bir ön bekleme süresinin gerekli olduğu IEO ve ICO ile kıyaslandığında, IDO’lar likidite ve işlemlere anında giriş sağlar. Bununla birlikte, tek bir arayüzde inşa edilmiş olan ticaret platformu ile güvenli bir cüzdan sayesinde destek sağlayarak kullanıcı deneyimini geliştirir. IDO’ların birçok cüzdan desteği sayesinde kullanıcıların sistem ile etkileşim içine girmeleri de basitleşir.

Kısacası IDO, yeni projelerin ortaya çıkmasını kolaylaştırmanın yanında, projenin kullanıcılarla etkileşimini de destekler. Sonuç olarak bu format, kripto para geliştiricileri ve meraklıları arasında hızlı bir şekilde ilgi kazanabilir.

IDO direkt, adil ve açık bir şekilde iletişim kurar. Kripto paraların ilk zamanlarında bile popüler olmalarının sebebi merkeziyetsizlikleridir ve bu paralar en iyi formlarını da DeFi projelerinde almışlardır.

Başarılı projeler

Geliştiricileri bu durumu kabul etmese de, endüstride başarılı olan ilk proje Raven Protocol‘dür. Raven, merkezi olmayan ve dağıtılmış bir öğrenme ağı protokolüdür. RAVEN token’ını kullanan proje, bilgisayar kaynaklarını paylaşan katılımcıları ödüllendirir. Bu uygulama token’ı yapay zekayı (AI) eğitmek için kullanılır.

İlk zamanlarında sorunlar yaşamasına rağmen bir başka başarılı IDO projesi ise, küresel piyasaya erişim protokolü olan UMA‘ydı. UMA, DeFi geliştiricilerinin Ethereum ağı üzerinde değerleri değişen teminatlı token’lar üretmesini sağlıyor. Proje ilk olarak token’larını 0.26 dolar fiyat ile, merkeziyetsiz bir borsa olan Uniswap‘ta Nisan ayında satışa çıkarmıştı. UMA bu fiyatı elde edebilmek için, yeni yaratılan bir likidite havuzuna 535 bin dolar değerde Ethereum koymak zorundaydı. Ve tahmin edin ne oldu, proje tuttu! Token alabilmek için adeta kuyruk oluşmuştu. Trader’lar adeta IDO’ya saldırdı ancak fiyat coin başına 1 dolarda sabitlenmişti. Şu anda 850 milyon dolarlık piyasa değeri olan UMA’da, bir token’ın değeri ise 10 doların üzerinde… Genel bir durgunluğun olduğu piyasada bu harika bir durum ve dinamikler de düzenli şekilde bir büyüme içinde…

Diğer bir örnek ise Ethereum üzerinde inşa edilen, merkeziyetsiz bir kripto para borsası olan SushiSwap. Proje, Ethereum tabanlı olan en popüler merkeziyetsiz borsa konumundaki Uniswap’tan bu unvanı almanın peşinde… Geçtiğimiz Eylül ayında, SushiSwap kullanıcıları, Uniswap’ta bloke olmuş (getiri elde etmek için dondurulmuş mevduatlar) 1.14 milyar dolar değerde kripto varlığı SushiSwap platformuna taşıdılar. İlginç şekilde proje, bir ICO oluşturmak yerine, Uniswap’taki likidite sağlayıcılarını (LP’ler), Uniswap’taki LP token’larını SushiSwap’a taşıyarak ödüllendirdi.

Kullanıcılar bunu yapmalarının karşılığında ödül olarak SUSHI token’larını kazandılar. SushiSwap’ın ilk iki haftasında Uniswap LP token’larını, SushiSwap protokolüne yerleştiren ilk kullanıcılara her 12 saniyede bir oluşan Ethereum bloğu başına bin SUSHI token’ı verildi. Bu kesin bir galibiyetti. Sushi, tek boynuzlu atı (Uniswap’ın logosu) tabii ki geçemedi ama ciddi şekilde kendini göstermiş oldu.

IDO nasıl başlatılır?

Haydi şimdi, bir DEX teklifi nasıl geliştirilir ondan bahsedelim. Çalışma tarzımız şu şekilde:

Projeler, startup platformları ya da IDO konusunda uzmanlaşmış platformlar vasıtasıyla insanlara, topluluklara ulaşıyorlar. Sizin, benim gibi yatırımcılar da, bazı şartlar altında token’ları piyasaya çıkmadan önce satın alabiliyorlar. IDO’nun token’ı ise merkeziyetsiz borsada yani DEX’te çıkıyor.

Genel satışlar için 2 farklı uygulama bulunuyor:

1. Token’ı ihraç eden, çeşitli fiyat seviyelerinde satış için limit teklifleri verir.
2. Token’ı ihraç eden, satış fiyatının arz ve talebe göre belirlendiği bir açık artırma oluşturur.

Token listelemesi Uniswap ya da Balancer gibi bir otomatik piyasa yapıcı (AMM) tabanlı DEX’te yapılır. İhraççı, token için likit ikincil piyasa yaratma amacıyla, yine token’ları kullanarak gelir satışı yapar ve havuz likiditesi yaratır. Likidite teşvikleri, bir token ihraççısının bir ürün veya hizmeti başlatmak amacıyla kullanabileceği çeşitli programları gösterir.

Likdite madenciliği de (likidite sağlamak için bir projede coin’leri dondurmak) çok popüler bir uygulamadır. Platformu desteklemeleri için insanlara güç sağlar.

Bir proje nasıl test edilir?

Daha önce de belirttiğim gibi yeni birçok araç, bir dolandırıcılık şemasının parçası olabilir. Merkeziyetsiz finans içindeki fon toplama formatı, geçmişteki örneklerine göre bugün çok daha iyi korunuyor olsa da, dolandırıcı olan geliştiricilerden korunmak için bazı detayları bilmekte fayda var. IDO’da kolay para kazanmanın en popüler yollarından bir tanesi de sahte kontrat adresi yayınlamaktır. Token mantığını kontrol eden aslında gerçek kontratın adresidir. Bazen IDO’da çıkarılan her yeni kripto parayla aynı isme sahip 3-4 tane sahte kripto para da çıkartılır. Dolayısıyla kontrat adreslerini kontrol etmek çok önemlidir.

Bunu yapmanın kolay bir yolu var: sosyal medyada, mesajlaşma programlarında ve web sitelerinde kontrol edin. Farklı adres demek, dolandırıcılık demektir.

IDO’nun geleceği

Fon toplama girişimi başlatmak için izin almanın zorunlu olmadığı DEX modelinde, bu işlem için IDO’lar etkin bir kurulum sağlar. Şu anda sadece DeFi projeleri IDO vasıtasıyla para toplama etkinliği düzenleyebiliyorlar. Gelecekte, kripto para sisteminin diğer alanlarından gelen projelerin de bu şekilde fon toplayabileceğini düşünüyorum.

Bu arada, 2021’de DeFi sektöründeki hangi startup’ın bakılmaya değer olduğunu öğrenmek istiyorsanız bu makaleyi okumanızı tavsiye ederim.

IDO, startup’ların sermaye kazanabilmesi için çok daha çekici bir seçenektir. Bu tarz bir modelin, piyasa içinde önemli bir yer tutma şansı bulunuyor. Yönetim mekanizmalarına sahip olan IDO platformları, DEX’lerdeki birincil tekliflerin popülaritesinin artmasını da sağlayabilir.

CoinsPaid CEO’su Max Krupyshev