Sorularla kripto varlık yasası: İşte merak edilenler

Dün akşam TBMM’den geçen “kripto varlık yasası” neyi kapsıyor? Vergi konusu kapandı mı? Kaldıraçlı işlemler ne olacak? Yabancı borsalar yasaklanacak mı? İşte tüm bu konular Türk kripto para yatırımcısının cevabını hala tam olarak bilmediği sorular olarak ön plana çıkıyor.

Vergi yok ama…

Bilindiği üzere kripto paralardan vergi alınıp alınmayacağı konusu, yasa tartışmalarının başladığı ilk günden bu yana yatırımcıların en çok merak ettiği sorulardan bir tanesiydi. Konuyla ilgili birçok kez %40 hatta %50 gibi rakamlar ortaya atılmıştı. Ancak onaylanan kanun teklifi, “şu an için” bir vergi oranı içermiyor. merkezi borsaların faiz hariç gelirleri üzerinden %1 SPK’ya, %1 TÜBİTAK’a ayrılmış durumda… Ancak Maliye Bakanlığı’nın son dönemde birçok kalemde ek vergi getirmesi ve muhalefetin kripto kanunuyla ilgili TBMM görüşmelerinde sürekli vergi alınması gerektiği yönündeki konuşmaları, burada değişikliğe gidilmesine sebep olabilir.

Yabancı borsalar yasaklanacak mı?

Vergiden sonra en çok konuşulan konulardan biri de yabancı borsaların durumuydu. Özellikle Binance’in başını çektiği borsaların yasaklanacağı ve sadece Türkiye merkezli şirketlerin bu anlamda hizmet verebileceği iddiası da senelerdir yatırımcıları korkutuyordu. Ancak yasa bu konuya da çözüm getirdi. Yabancı (yurt dışında kurulu olan) borsaların Türkiye’de ofisleri veya Türkçe internet siteleri yoksa veya Türkiye’de yerleşik kişiler yönelik tanıtım/reklam yapmıyorlarsa, kripto varlık işlemleri için bu borsalara erişilebilecek. Bu şartlardan birine giren yabancı borsaların Türkiye’de SPK’dan izin alarak faaliyet göstermesi gerekecek, aksi halde erişim engellenecek.

Kaldıraçlı işlemler ve ATM’lere onay yok

2021 yılındaki boğa sezonunda, kripto piyasalarıyla ilgili çok fazla bilgisi olmayan bir kitle, yüksek kazanç elde etmek için kaldıraçlı işlemlere başvurmuştu. Bugün hala, Türkiye’den de erişim sağlanabilen birçok borsada kaldıraçlı işlemler yapılabiliyor. Ancak yaşanan üzücü olaylar ve büyük meblağların birkaç işlemde kaybedilmesi bu tarz işlemlerin önünü de kapattı. Yasa gereği Türk regülasyonlarına tâbi olan kurumlarda kaldıraçlı işlemler yapılamayacak. Kripto para yatırma ve çekme işlemlerinin yapıldığı ATM’ler de Türkiye’deki varlıklarını sonlandıracaklar.

Token listeleme ve delist etme nasıl olacak?

Yasada platform olarak tanımlanan merkezi borsaların listelediği ya da liste dışı bıraktığı token’lar konusuna da değinildi. Merkeziyetsiz olan ekosistemde birçok iyi proje olduğu gibi kötü örneklerin de yer aldığının belirtildiği metinlerde, “Sistem içerisinde bir denge unsuru sağlayabilmek adına platformların listeleyecekleri ya da liste dışına alacakları token’lar konusunda yazılı bir prosedür oluşturma zorunluluğu getirilmiştir” denildi.

Bu konudaki ek kuralları düzenleme yetkisi de yine Sermaye Piyasası Kurulu’na (SPK) verildi. Belirlenecek olan ilke ve esaslarda TÜBİTAK’tan da görüş alınabilecek. Metinde ayrıca, borsanın bir kripto parayı (token’ı) listelemesinin, o paraya kefil olduğu ya da güvendiği anlamına gelmediği de ifade edildi.

Yöneticilerin sorumluluğu… Hapis cezası var mı?

Son yıllarda özellikle ABD merkezli FTX borsasının iflası gibi olaylar, kripto dünyasına damga vurmuş ve on binlerce kişi borsa yöneticilerinin sorumsuzlukları nedeniyle ciddi mağduriyetler yaşamıştı. İlgili yasa teklifinde konuyla ilgili hapis cezası da içeren birçok madde bulunuyor.

Örnek olarak; zimmete para geçirme suçuyla ilgili olarak borsanın yönetim kurulu başkanı ve üyeleri ile belli kriterlere göre kusurları bulunan çalışanlar için 8 ilâ 14 yıl arasında hapis cezası verilebilecek.

5-10 bin güne denk gelen adli para cezaları da, suçun niteliğinin artması durumunda 20 bine güne kadar çıkabilecek.

Eğer suç şirket tarafından değil de, şahsi olarak işlenirse, ilgili kişilerin bireysel mal varlıklarına da el konulabilecek.

Borsanın borcu, müşteri varlıklarına yansır mı?

Yasada, müşteri ve şirket fonlarının ayrılması konusuna da değinildi. Özellikle FTX iflasındaki en önemli konu olan fonların ayrılması zorunlu tutulurken, borsanın borç ya da yükümlülükleri nedeniyle müşteri varlıkları tehlikede olmayacak ve bu varlıklara el konulamayacak.