Kripto düzenlemesiyle ilgili CHP milletvekillerinden muhalefet şerhi

ÖZEL – 30 Mayıs günü TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’ndan geçen, resmi adı “Sermaye Piyasası Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” olsa da kamuoyunda “kripto kanun teklifi” olarak bilinen tasarıyla ilgili Cumhuriyet Halk Partisi’nin 6 milletvekili muhalefet şerhi paylaştı.

31 sayfalık uzun ve detaylı şerhte, kanun teklifindeki eksikliklerden merkeziyetsiz finansın önemine, ABD’nin karşılıksız dolar basmasından, 2008 krizinin Bitcoin’in doğuşuna neden olmasına kadar birçok konuya değinildi.

Kanun teklifine birçok eleştirinin getirildiği metinde, AK Parti milletvekilleriyle paylaşılan birçok detayın muhalefet tarafına aktarılmadığı, Plan ve Bütçe Komisyonu’nda sorulan birçok soruya da cevap verilemediği belirtildi.

Altında; İzmir Milletvekili Rahmi Aşkın Türeli, Karabük Milletvekili Cevdet Akay, Malatya Milletvekili Veli Ağbaba, Antalya Milletvekilleri Mustafa Erdem ve Cavit Arı, Manisa Milletvekili Ahmet Vehbi Bakırlıoğlu’nun imzalarının bulunduğu metinde ön plana çıkan başlıklar ve yorumlar şu şekilde:

“Kanun teklifi tali komisyonlarda görüşülmemiştir”

“TBMM’de yasalaştırılma sürecinin usul yönünden önemli zaafları bulunmaktadır. Kanun teklifi tali komisyon olarak görevlendirilen Adalet Komisyonu ile Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonlarında görüşülmemiştir. Kripto piyasasında yaşanması olası olumsuz durumlarla ilgili olarak yer alan bazı tedbir ve ceza maddelerinin hukuk ve ceza sistemimiz açısından değerlendirilmesinin yapılması gerekmektedir. Bu çerçevede, tali komisyonların kendi görev alanındaki sorumluluğu yerine getirmekten kaçınmasının nedeni anlaşılamamıştır. Kanun teklifi için Plan ve Bütçe Komisyonu’nda Alt Komisyon kurulmasına ilişkin önerimiz kabul edilmemiştir.”

“Bizimle paylaşılmadı”

“Kanun teklifiyle ilgili birçok detayın Ak Parti milletvekilleri ile paylaşıldığı, ancak diğer üyelere bu konuda herhangi bir bilgi aktarımında bulunulmadığı anlaşılmaktadır. Kanun Teklifinin tümünün Plan ve Bütçe Komisyonu görüşmelerinde İçtüzük madde 38 uyarınca Anayasa’ya uygunluk incelemesi yapılmamıştır. Komisyon, teklifin görüşmelerinde İçtüzük Madde 38’in gereklerini yerine getirmemiştir. Komisyonlar, kendilerine havale edilen tekliflerin ilk önce Anayasanın metin ve ruhuna aykırı olup olmadığını tetkik etmekle yükümlüdürler.”

“Düzenlemede geç kalındı”

“Kripto varlık piyasaları ile ilgili düzenlemelerde geç kalınmıştır. Thodex ve Smart Trade Coin dolandırıcılığı geç kalındığını açık şekilde göstermektedir”

“Blockchain Strateji Belgesi gerekmektedir”

“Bütüncül ve kapsamlı bir Blockchain Strateji Belgesi yoktur. Blokzincir ekosisteminin güçlendirilmesini sağlamak ve sürdürülebilirliğini desteklemek amaçları doğrultusunda ülkemizin blokzincir teknolojisinde lider ülke konumuna gelmesi için hükümetin hedeflediği adımların detaylı bir şekilde sıralandığı, her bir adım için yetkili olan kamu kurumlarının belirtilmiş olduğu kapsamlı ve detaylı bir Blockchain Strateji Belgesine ihtiyaç bulunmaktadır.”

“Platformlar için ek maliyet çıkarılmamalıdır”

“İnternet kapatılmadığı sürece bütün işlemler herhangi bir ülkenin ulusal sınırlarından bağımsız olarak yapılabilmekte ve Türkiye’de kurulu platformlar dünyadaki diğer platformlar ile rekabet etmektedir. Bu nedenle ikincil mevzuatta yapılacak düzenlemelerle Türkiye’de kurulu platformları rekabette geri düşürücü ek maliyetler oluşturmak ve ülkemize yapılacak yatırımları engellemekten kaçınılmalıdır.”

“Borsaların mali gücü ve ticari ahlakı için bir düzenleme yoktur”

“Hizmet sağlayıcılarının mali gücünün ve ticari ahlakının araştırılması gerekir. İleride herhangi bir sıkıntıyla karşılaşmamak için bu şirketler kurulmadan önce mali tahlil ve istihbarat departmanındaki uzmanların, kripto hizmet sağlayıcı şirketlerinin ortaklarının ve yönetim kurulu üyelerinin hem sermaye yapısının hem mali gücünün hem de moralitesinin (ticari ahlakının) araştırılması büyük önem arz etmektedir. Fakat getirilen düzenlemede bu konu hakkında yani araştırma ve incelemelerin nasıl yapılacağı konusunda birincil mevzuatta herhangi bir düzenleme yapılmamıştır.”

“Asgari sermaye miktarına yer verilmemiştir”

“Mevcut kanun teklifi metninde, kripto hizmet sağlayıcılarının mali yapısı ve sermaye yeterlilik rasyolarıyla alakalı konular belirlenmemiştir. Kanun teklifi görüşmeleri sırasında, bahse konu olan düzenlemenin kanun teklifine ilave edilmesinin önem arz ettiği Grubumuzca ifade edilmiş olmasına rağmen iktidar partisi bu durumla ilgili düzenlemeyi kanuna eklememiştir.”

“Sigorta düzenlemesi bulunmamaktadır”

“Sigorta sistemi kripto piyasasına güven için oldukça önemli bir konudur. Sigorta sistemini devreye sokmak yatırımcıların mağdur olmaması açısından büyük önem arz etmektedir. Ayrıca gerekirse kripto hizmet sağlayıcılarının cirolarından yapılacak yüzde 2’lik tahsilata ilave olarak, tutarın binde 5 oranında artırılması ve bu tutarın da kurulacak sigorta teminat sistemine aktarılması yönündeki önerimize karşılık, bu konunun da diğer konularda olduğu gibi kanun yasalaştıktan sonra düzenleneceği ifade edilmiş ve kanun metnine eklenmemiştir.”

“Kanun metninde mevduat faizleri düzenlemeleri de bulunmamaktadır”

“Kripto piyasasında, platformlarda saklanan veya mevduat olarak tutulan müşteri nakit hesapları vardır. Müşterilerin borçları nedeniyle bu hesaplara haciz işlemi uygulanmamakta, hesaplar rehin edilememektedir. Ayrıca kripto hizmet sağlayıcılarının borçlarından dolayı da kişilerin mevduatları haczedilememektedir. Fakat mevduat hesaplarında tahakkuk eden faizlerin hangi hesaba geçeceği konusu kanunda düzenlenmemiştir. Bu faizlerin kripto hizmet sağlayıcılarında mı yoksa mevduatı değerlendirenlerde mi kalacağı hususu belirtilmemiştir.”

“Gerçek kişi tüzel kişi ayrımı gözetilmemiştir”

“Teklifte, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının hukuka aykırı faaliyetleri ile nakit ödeme ve/veya kripto varlık teslim yükümlülüklerini yerine getirememesinden kaynaklanan zararlardan kripto varlık hizmet sağlayıcıları “mensuplarının” sorumlu olduğu belirtilmektedir. Bu ilke sorumluluğu tüm çalışanlara yüklemektedir ve gerçek kişi tüzel kişi ayrımı gözetilmemiştir. Bununla birlikte, kripto varlık hizmet sağlayıcılarına yüklenilen sorumluluklarda hukuka aykırı olma hali veya kusurlu sorumluluk halleri net bir şekilde gözetilmemiştir.”

“Ödemeler konusunda net cevap alamadık”

“Düzenleme sonrası ;Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının 16 Nisan 2021 tarih ve 31456 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmeliğin 3 ’üncü maddesinde yer alan kripto varlıkların ödemelerde kullanılıp kullanılmayacağı hususu açıklık kazanmamıştır. Kanun teklifinin komisyonda görüşülmesi sırasında bu konuda tarafımızca yöneltilen sorulara net cevaplar verilmemiştir.”

“Madencilik de yok”

“Kripto veri madenciliği ile ilgili düzenlemelerin bu kanun teklifinde yer almaması büyük bir eksikliktir.”

“Türkiye ve yurt dışı transferleri…”

“Diğer ülke uygulamaları da dikkate alınarak kripto varlık piyasasındaki işlemlerin ve bu işlemlerden doğan kazançların Türkiye’de veya yurt dışına transferinde vergilenip vergilendirilmeyeceği konusunda teklif metninde herhangi bir husus yer almamaktadır. Kanun teklifinin komisyonda görüşülmesi sırasında bu konuda tarafımızca yöneltilen sorulara net cevaplar verilmesinden kaçınıldığı gözlenmiştir.”

“Yetersiz kalındığı için uzmanlarına devredilmelidir”

“Yukarıda yapılan değerlendirmeler kripto para piyasalarını düzenleme iddiasında olan zaten gecikmiş bir düzenleme olan mevcut kanun teklifinin, bu aşamada piyasanın ihtiyaçlarını karşılamakta yetersiz kalacağını, ülkemizin küresel ölçekte kripto piyasasından gerekli payın alımını gerçekleştiremeyeceğini göstermektedir. Bu nedenle Kanun Teklifinde yer alan düzenlemelerinin ayrıntısıyla TBMM’nin ilgili ihtisas komisyonlarında tüm boyutları ile sektör temsilcilerinin ve konu ile ilgili tüm kamu kurum yetkililerinin katılımıyla yapılacak toplantılarla yeniden değerlendirilmesi gerekmektedir.”