TCMB, dijital Türk lirası birinci faz raporunu yayımladı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), dijital Türk lirası projesinin birinci faz değerlendirme raporunu yayımladı.

Dijital Türk lirasının yalnızca Türk lirasının dijital biçimi olduğu ve bir kripto varlık olmadığının açıkça ifade edildiği raporda, “Dijital para, yasal ödeme aracı olarak kanuni dayanak üzerinden hukuki çerçevesi tanımlanmış, millî egemenlikten gücünü alarak toplumsal uzlaşıyı temsil eden ve tek millî değer ölçüm birimi niteliğindeki ülke parasının yeni bir biçimidir. Bu bağlamda, dijital para ile kripto varlıkların hem ekonomik hem de hukuki çerçeve olarak birbirlerinden tamamen farklı kavramlar olduğunun içselleştirilmesi, kritik önem taşımaktadır. Örneğin, dijital Türk lirası ile kast edilen Türk lirasının dijital biçimidir. Birimi, mevcut para formunda olduğu gibi Türk lirasıdır.” ifadeleri kullanıldı.

Birinci fazda teknolojik çalışmalara odaklanıldı

Rapora göre, projenin birinci fazı kapsamında dijital Türk lirasının kullanım senaryoları ve mimarisine dair gereksinimler belirlenerek teknolojik boyuttaki çalışmalara odaklanıldı. Teknolojik boyut kapsamında proje çalışma ortamı hazırlandığı, ilgili sistemler ve uygulamalar geliştirildiği, simülasyonlar ve testler yapıldığı kaydedildi. Verilen bilgiye göre, pilot test çalışmalarıyla sistem performansı ve kullanıcı deneyimi ölçülürken analiz çalışmaları da yürütüldü.

Mahremiyet vurgusu

Raporda, dijital Türk lirasının mahremiyeti gözetecek, finansal süreçlere zarar vermeyecek, teknolojik yeniliklere uyum sağlayabilecek, dijital ekosistemlerdeki bileşenler ile birlikte çalışabilecek ve herhangi bir finansal aracı kuruma bağlı olunmadan erişilebilecek şekilde tasarlandığının altı çizildi.

Birinci faza ilişkin çalışmaların ayrıntılarına yer verilen raporda, şöyle denildi:

“Birinci faz kapsamında, Dijital Türk Lirası İş birliği Platformu katılımcılarıyla Faz-1 Dijital Türk Lirası Sistemi hazırlanmıştır. Dijital Türk Lirası Sisteminde yer alan sistem işleticileri ve test katılımcısı kullanıcılar için finansal işlemlerde kullanılmak üzere dijital kimlikler oluşturulmuştur.

Pilot test kullanıcılarının dijital cüzdan aracılığıyla farklı seviyelerde kimlik doğrulaması yapabilmesi, belgelerini saklaması ve finansal işlemlerinde kullanması sağlanmıştır.

Platform katılımcılarıyla yapılan çalışmalardan bağımsız olarak, TCMB bünyesinde çeşitli stratejik ileri teknolojiler için performans deneyleri gerçekleştirilmiş ve mevcut anlık ödeme sistemleri teknolojileri ile karşılaştırılmalarına yönelik çalışmalar yapılmıştır. Dijital Türk Lirası ve TCMB Ödeme Sistemlerinin entegrasyonuna yönelik alternatif kurgular değerlendirilmiştir. Faz-1 çerçevesinde belirlenen kullanımlar için entegrasyon uygulamaları geliştirilmiş ve testler başarıyla tamamlanmıştır.”

Dijital kimliklendirme çalışmalarına öncelik verilecek

Öte yandan teknolojik gereksinimlerin yanı sıra iktisadi ve hukuki çerçeveye dair çalışmaların da yürütüldüğü belirtildi. Dijital kimliklendirmenin proje için kritik bir önemi olduğunun tespit edildiği, bu alandaki çalışmaların önceliklendirilmesine karar verildiği kaydedildi.

Raporda, dijital Türk lirasına erişimin ticari bankaların dahil olduğu lisanslı finansal aracı kurumlar üzerinden olacağı ifade edildi. Dijital Türk lirasının nakdi tamamlayıcı bir rol oynayacağı, tasarımının bu anlayış çerçevesinde yapıldığı vurgulandı. Raporun son bölümünde şu ifadeler yer aldı:

“Dijital Türk lirasının geliştirilmesinin kesintisiz devam edecek bir süreç olacağına şüphe yoktur. Her dijital üründe olduğu gibi dijital Türk lirasında da, sürekli iyileştirme ve mutlak güvenlik yaklaşımlarının benimsenmesi ve devam ettirilmesi gerekmektedir. Devamlı artan hesaplama gücü ve azalan teknoloji maliyetleri sayesinde hem yakın hem de orta ve uzun dönemde dijital para alanında kullanılabilir stratejik teknolojilerin sürekli ve çok boyutlu olarak değişmesi ve gelişmesi beklenmektedir. Bu doğrultuda, Dijital Türk Lirası Projesi TCMB’nin kesintisiz araştırma ve geliştirme gündeminde kalmaya devam edecektir.”

2024’te ikinci faz çalışmaları yapılacak

Birinci fazın tamamlanmasının ardından 2024 yılında ikinci faz çalışmaları yapılacak. İkinci fazın kapsamını aracı kurum entegrasyonları, akıllı ödemeler, çevrim dışı ödemeler, donanım cüzdanlar, birlikte çalışabilirlik, yüksek performans ve hukuki ve iktisadi boyutlar oluşturacak. İkinci fazın tamamlanmasıyla beraber üçüncü faza geçilecek. Üçüncü fazda ise tedavül kararı aşamasına geçilecek, düzenlemeler, sertifikasyon ve lisanslamalar yapılacak, aşamalı olarak yaygınlaştırma süreci yürütülecek.