Facebook’un metaverse konusundaki büyük hamlesi ve ismini Meta olarak değiştirmesi sonrasında metaverse coin’leri adeta uçuşa geçmişlerdi. Metaverse, internetin ve hatta dünyanın geleceğini şekillendirecek kavramlardan biri. Web 3.0 da öyle.
Web 3.0’a gelen sürecin ayakları elbette Web 1.0 ve Web 2.0’dı. Web 1.0 döneminde yalnızca belirli web siteleri bulunurken kullanıcılar, sadece verilen bilgiyi alan kişi konumundaydılar. Tek yönlü bir bilgi akışı vardı. Statik web siteleri bulunmaktaydı. Web 2.0’a gelindiğinde ise kullanıcılar artık içerik üretebilmeye başladılar ve karşılıklı bir bilgi akışı mevcut oldu. Statik internet sitelerinin yerini Youtube, Twitter ve Wikipedia gibi düzenli güncellenen içerikleri olan internet siteleri aldı.
[toc]
Web 3.0 ise içeriklerin yalnızca insanlar tarafından anlaşılmasına izin veren Web 2.0’ın aksine artık makinelerin ya da bilgisayarların anlayabildiği, yorumlayabildiği bir sisteme karşılık geliyor. World Wide Web’in mucidi Tim Berners-Lee’ye göre Anlamsal Web olarak da ifade edilebilecek Web 3.0’ta bilgisayarlar web üzerindeki bütün verileri, içerikleri, linkleri, insanlarla bilgisayar arasındaki bütün işlemleri analiz etmeye muktedir olacaklar.
Özetle Web 3.0, kişiselleştirilmiş web teknolojisidir. Kimileri Web 3.0’ı “yapay zekalı web” olarak da tanımlamaktadır.
Facebook’un yaratığı metaverse furyasıyla bu alana odaklı kripto para projeleri, son günlerde ciddi fiyat artışları yaşadı. Öyle ki bazıları, birkaç günde 10 kat değerlendi. Bununla birlikte metaverse coin’leri için bu yükseliş döneminden sonra önemli de bir düşüş geldi. Metaverse’ün ardından yeni trend Web 3.0 oldu. Piyasa değerine göre, en büyük Web 3.0 coin’leri sıralanırsa şöyle bir tablo oluşuyor:
Not: Liste, kripto para araştırma ve veri şirketi Messari‘nin Web 3 etiketine göre hazırlanmıştır.
Blok zinciri teknolojisinin en büyük eksikliklerinden bir tanesi de dış veri (external data) ulaşımının kısıtlı olmasıdır. Bu sorunu çözmek amacıyla geliştirilen akıllı sözleşmeler de kimi zaman yetersiz kalabilmektedir. Chainlink, blok zincirinde dış veri problemini çözmeyi amaçlayan bir oracle projesidir.
Filecoin esasında Cloudflare veya Amazon Web Services gibi popüler web servis sağlayıcılarına merkezi olmayan bir alternatif sunmayı amaçlıyor. Proje kurucuları, yeterli sayıda insan tarafından kullanılabilirse internette veri depolamanın en hızlı ve ucuz yolu olabileceğini iddia ediyor. Dahası Filecoin, merkezi bir otoriteye bağlı olmadığından dosyalar devletler veya diğer aktörler tarafından sansürlenemiyor. 2017 yılında ortaya çıkan proje, aynı yıl gerçekleştirdiği token satışı, yani ICO yoluyla 200 milyon doların üzerinde para toplamıştı. 2017 yılından 2020’nin Ekim ayına dek Filecoin’in piyasaya sürülmesi beklendi. Ekip, Filecoin’in faaliyete geçiş tarihini sürekli öteledi. Birkaç ötelemenin ardından platform, 15 Ekim 2020 itibari ile nihayet hayata geçti.
Theta, video yayıncılığı için özel olarak oluşturulmuş blok zinciri tabanlı bir ağdır. 2019 yılının Mart ayında faaliyete geçen Theta ağı, kullanıcıların bant genişliğini ve bilgi işlem kaynaklarını eşler arası (P2P) olarak paylaştığı merkezi olmayan bir ağ şeklinde çalışır. Google, Binance, Samsung ve Sony gibi devler, Theta ağında doğrulayıcı olarak yer alıyorlar.
The Graph projesi, Ethereum gibi blok zinciri ağları için veri sorgulama ve indeksleme protokolüdür. The Graph’te herkes, “subgraph” olarak adlandırılan açık API’ler oluşturabilir ve yayınlayabilir. Bunlar, uygulamaların blok zinciri verilerini almalarını sağlar. The Graph, şu anda Ethereum, IPFS ve POA’dan gelen verileri destekliyor ve yakında daha fazla ağı destekleyeceği belirtiliyor.
Helium, Nesnelerin İnterneti (IoT) cihazları için merkezi olmayan, blok zinciri tabanlı bir ağdır. 2019 yılının Temmuz ayında başlatılan Helium, düşük güçlü kablosuz cihazların birbirleriyle iletişim kurmasına ve node ağı üzerinden veri göndermesine imkan verir. Node’lar, Hotspot olarak adlandırılan cihazlar vasıtasıyla çalışır. Node’ları çalıştıran kullanıcılar, Helium’ın token’ı HNT ile ödüller kazanırlar. Helium, ana hedefini IoT iletişimini geleceğe hazırlamak olarak açıklıyor.
BitTorrent, popüler bir eşler arası (P2P= dosya paylaşım ve torrent platformudur. 2001 yılında ortaya çıkan platform, 2018’de blok zinciri platformu Tron tarafından satın alındı. Satın alımından bu yana BTT adında bir token çıkardı ve bu token, Tron blok zincirinde piyasaya sürüldü. BitTorrent, kendisini “dünyanın en büyük merkeziyetsiz P2P iletişim protokolü” olarak tanımlıyor.
MANA, kullanıcıların içerik ve uygulamalar oluşturmalarına, deneyimlemelerine ve bunlardan para kazanmalarına olanak tanıyan, Ethereum tabanlı bir sanal gerçeklik platformu.
Enjin, oyun ürünlerinden oluşan bir blok zinciri ekosistemi yaratmayı amaçlayan bir proje. Enjin Network ise kullanıcıların web siteleri ve klanlar oluşturabilecekleri, sohbet edebilecekleri, sanal eşya mağazaları kurabilecekleri bir sosyal oyun platformudur.
Sia; blok zinciri tabanlı, dağıtık, merkezi olmayan bir bulut depolama platformudur. Siacoin ise bu platformun token’ıdır. Sia’da kullanıcılar, bilgisayar veya diğer ürünlerinde kullanmadıkları depolama alanlarını başkalarına kiralayabilirler veya depolama alanı satın alabilirler. Anlaşmalaar ve işlemler akıllı sözleşmelerle yerine getirilir. Ödemeler Siacoin ile yapılır. Sia, 2014 yılının Mayıs ayında başlatıldı ve bir yıl sonra revize edilerek yeniden duyuruldu. Resmi olarak 2015 yılının Haziran ayında piyasaya sürüldü.
Audius, müzik sektöründe aracıları ortadan kaldırarak adil bir gelir modeli yaratma hedefiyle piyasaya sürülen bir blok zinciri projesidir. Ethereum blok zinciri üzerinde yer alan proje, 2020 yılının Eylül ayında faaliyete alındı. 2018’den beri geliştirilen Audius’un Pantera Capital ve Binance Labs gibi önemli yatırımcıları bulunuyor.
Web 3.0 odaklı kripto para projelerini birçok kripto para borsası üzerinden satın alabilirsiniz. Web 3.0 coin’lerini alıp satabileceğiniz başlıca borsalar şöyle:
Sorumluluk reddi beyanı: Burada yazılanlar bir yatırım tavsiyesi değildir. Her yatırım kararı kişilerin kendi sorumluluğu altındadır. Uzmancoin ve bu içeriğin yazarı, kişisel yatırım kararlarından sorumlu tutulamaz.
Donald Trump'ın başkan seçilmesi ve ardından Gary Gensler'ın istifasıyla kripto para piyasasında yeni bir döneme…
Kripto sektörü, Trump'ın Scott Bessent'ı Hazine Bakanı olarak aday göstermesini olumlu karşıladı. Bessent, kriptoya sıcak…
Ethereum, altcoin'lere olan borcunu ödemeye hazırlanıyor. Bitcoin’in 100 bin dolar bandına temasa hazır olduğu bir…
Son dönemin kripto dünyasında konuşulan 1. katman blok zinciri projelerinden SUI, ABD'li varlık yönetim devi…
Donald Trump'ın başkan seçilmesinin ardından kripto paralar konusunda bir yapı değişikliğine gitmesi beklenen ABD Menkul…
Özellikle Bitcoin ve Ether'de uzun vadeli beklemenin getirisinin ne kadar büyük olduğu bir kez daha…
Leave a Comment