Özellikle son zamanlarda çok sık karşılaşılan bir sözcük olan Rollup nedir? Bu yazımızda kısaca ve basitçe bundan bahsedeceğiz.
Ethereum ağında her bir işlemin belli bir ücreti vardır. Ağda çok fazla işlem yapılmak istendiğinde ise, daha fazla ücret ödeyenin işlemi önce yapılacağı için işlem ücretleri bazen çok fazla artabilir.
Teorik olarak bu sorun blok kapasiteleri artırılarak çözülebilir ancak bu kez de merkeziyetsizlik yara alır, yani blokların belli kapasiteyi aşması merkeziyetsizlik için iyi değildir. Bu da Ethereum ağında bir işlem ücreti problemine yol açar.
Bu sorun aslında EVM (Ethereum Sanal makinesi) çalıştıran ve akıllı sözleşmeye dayalı bütün (merkeziyetsiz) ağlar için geçerlidir diyebiliriz.
Bu sorunun, blokların oluşmasının daha hızlı gerçekleşmesini sağlaması beklenen Ethereum 2.0’a geçişle aşılacağı düşünülüyor.
Şimdilik bunun ne zaman gerçekleşeceği bilinmediği için de farklı çözümler üzerinde çalışan farklı projeler ve teknolojiler ortaya çıkmıştır.
Bunlardan biri rollup’lardır. 2. Katman (Layer 2) çözümleri olarak da bilinen bu çözümler Ethereum ağındaki işlemlerin artmasıyla yüksek ücretlerin ödenmesine engel olabilmek için geliştirilmiştir. Kısaca işlemleri ana ağın dışını çıkarır ve bunu ana ağ üzerindeki akıllı sözleşmeler vasıtasıyla yapar.
Rollup çözümü, işlemleri ana ağ dışında gerçekleştirerek ana ağda daha az işlem yapılmasını sağlamayı hedefler. Birçok işlem roll up edilerek yani bir araya getirilerek bir blok oluşturulur. Böylece sadece gerektiğinde ve gerekli bilgilerle ana zincir meşgul edilmiş olur. Bu da ağda sıraya giren işlem sayısının şişmesine, dolayısıyla ağ tıkanıklığına engel olabilecektir.
Tabi bu çözümler aynı zamanda güvenlik tartışmalarını da beraberinde getirir. Ana ağdaki güvenlik mekanizmaları varken ve bu yüzden bu ağlar tercih ediliyorken aynı güvenlik derecesini ana ağ dışında bulabilir miyiz? Bunlar hâlâ üzerinde çalışılan ve her geçen gün geliştirilen teknolojilerdir.
ZK Rollup ve Optimistic Rollup diye iki çeşit rollup çözümü vardır.
İki rollup çözümü de farklı tekniklerle aynı işi, yani Ethereum ağındaki işlem yoğunluğunu hafifletmeyi hedefler. Bu çözümleri kullanan birçok farklı akıllı sözleşme geliştirilmiştir ancak ne kadarı başarılı olacak ve hedeflerini gerçekleştirebilecek, bu konu uzun süre tartışılacak gibi duruyor.