Piyasaların karmaşık ve dinamik yapısında, dalgalanmaları ve volatiliteyi kontrol etmek için bir dizi mekanizma mevcuttur. Bu mekanizmalardan birisi de devre kesici uygulamasıdır. Bu yazıda, devre kesici nedir sorusuna, neden kullanıldığı konusuna, sonuçlarına ve genel işleyişine detaylı bir açıklama getireceğiz!
Devre Kesici Nedir?
Devre kesici, borsada hisse senedi fiyatlarında aşırı dalgalanmaları ve volatiliteyi kontrol etmek için tasarlanmış bir güvence sistemidir.
Özünde, hisse senedi fiyatındaki belirli bir yüzdelik değişim meydana geldiğinde, belirli bir süre boyunca işlem yapmayı durdurarak, piyasa katılımcılarına durumu değerlendirmek için bir ‘mola’ verir.
Devre kesici mekanizması, genellikle ani ve dramatik fiyat hareketlerinin tetiklediği panik satışlarını önlemeye yardımcı olur.
İlginizi Çekebilir | Borsada İndikatör Nedir?
Devre Kesici Neden Uygulanır?
Borsa, hem makroekonomik faktörlerin hem de yatırımcıların duygusal tepkilerinin etkisi altında hareket eder.
Bazen, bir haber, duyum veya beklenmedik bir olay, yatırımcıların panikleyerek hisselerini satmalarına neden olabilir. Bu, hisse fiyatlarında aşırı ve hızlı düşüşlere yol açar.
Devre kesiciler bu tür durumlarda devreye girer. Devre kesicinin amacı, piyasaların stabilitesini korumak ve yatırımcılara neler olup bittiğini değerlendirmek ve rasyonel kararlar almak için zaman kazandırmaktır.
Örneğin, 2020 yılında global COVID-19 pandemisi sırasında, birçok borsa devre kesici mekanizmasını kullanmak zorunda kalmıştır.
Devre Kesiciden Sonra Ne Olur?
Devre kesici uygulandığında, belirli bir hissenin veya tüm borsanın işlemi belirli bir süre için durur. Bu süre genellikle piyasa düzenleyicisi tarafından belirlenir (Türkiye için SPK) ve genellikle 15 dakika ile 1 saat arasında değişir.
Bu ‘mola’ süresi boyunca, yatırımcılar ve piyasa katılımcıları mevcut durumu değerlendirebilir ve gelecek eylemlerini planlayabilirler. Devre kesici uygulandıktan sonra, işlemler normal bir şekilde devam eder.
Ancak, hisse fiyatları belirli bir seviyede tekrar aşırı dalgalanma gösterirse, devre kesici tekrar devreye girebilir.
Devre Kesici Kaç Dakika Sürer?
Bir devre kesici genellikle 15 dakika ile 1 saat arasında sürebilir. Ancak bu süre, piyasanın düzenleyicisi tarafından belirlenir ve genellikle o borsanın özel kurallarına bağlıdır.
Örneğin, Amerika Birleşik Devletleri’nde, S&P 500 endeksi belirli bir seviyede düşerse, işlemler 15 dakika için durdurulabilir.
Bu oran, S&P 500 Endeksinde %7, %13 ve %20 olmak üzere üç aşamadan oluşur.
Bir Hisse Neden Devre Keser?
Bir hisse senedi, genellikle aşırı volatilite nedeniyle devre keser. Aşırı volatilite genellikle, bir şirket hakkında önemli bir haberin ortaya çıkması veya genel piyasa koşullarında büyük bir değişiklik olduğunda meydana gelir.
Bu durumlar genellikle yatırımcıların hisselerini hızla satmaya veya almayı teşvik eder, bu da hisse fiyatlarında aşırı dalgalanmalara neden olur.
Yukarıda da bahsettiğimiz gibi Covid-19 pandemisinin etkilerinin başladığı sıralarda dünya piyasalarında ciddi satışlar meydana geldi.
Özetlemek gerekirse, devre kesici, piyasanın sağlıklı işleyişini korumak için kullanılan önemli bir araçtır. Ani ve beklenmeyen hareketlerin piyasayı olumsuz yönde etkilemesini önlerken, yatırımcılara durumu değerlendirmek ve bilinçli kararlar almak için zaman sağlar.
Daha Fazlasını Okuyun
