Menkul Kıymet Nedir?

Menkul kıymetler, modern finans dünyasının temel taşlarından biridir ve yatırımcılar için çeşitli fırsatlar sunarlar. Bu yazımızda, menkul kıymetlerin ne olduğunu, neden önemli olduklarını ve çeşitli tiplerini inceliyor olacağız. Peki menkul kıymet nedir? Hadi başlayalım!

Menkul kıymet nedir?

Menkul kıymetler, maddi bir değer taşıyan, pazarlanabilir ve değiştirilebilir finansal enstrümanlardır. İster bir şirketin hisse senedini, ister bir devletin ya da özel sektörün borç ilişkisini temsil eden tahvil, ister mülkiyet haklarını ifade eden bir opsiyon olsun; menkul kıymetler geniş bir yelpazeyi kapsar.

Finansal piyasalarda aktif olan bireylerin menkul kıymetlerle tanışıklıkları vardır ve bu terim, genellikle yatırım ve finansal işlemlerle ilgilenen kişilerin karşısına çıkar.

Menkul kelimesi, hareket edebilen ya da taşınabilen anlamına gelirken, menkul kıymetler de yatırım aracı olarak işlev gören, taşınabilir değerli belgeleri ifade eder.

Bu belgelerin düzenlenmesi ve dolaşıma girmesi, çeşitli yasal düzenlemelere tabidir. Örneğin, Türkiye’de bir şirketin menkul kıymet ihraç edebilmesi için Sermaye Piyasası Kurulu’ndan (SPK) izin alması gerekmektedir.

Menkul kıymetler, bir değeri temsil eder ve bu belgelerin alım-satımı yoluyla kişilere, genellikle belgeye bağlı olan şirket üzerinde mülkiyet veya alacak hakkı sağlar. Belgenin transferi durumunda, bu haklar da yeni sahibine geçer. Bu durum, menkul kıymetlerin hem likidite sağlama hem de yatırım fırsatları sunma açısından önemli finansal araçlar olmasını sağlar.

Sonuç olarak, menkul kıymetler, bir değeri temsil eden, alınıp satılabilen, mülkiyet veya alacak hakkı sağlayan ve yatırım aracı olarak kullanılan değerli belgelerdir.

Menkul kıymete örnekler nelerdir?

Menkul kıymetlere hisse senetlerini, tahvilleri, bonoları, yatırım fonlarını, türev ürünleri örnek gösterebiliriz. Gelin şimdi bu menkul kıymet çeşitlerini daha yakından inceleyelim.

Hisse senetleri

Hisse senetleri, bir şirketin mülkiyetini temsil eder. Bir hisse senedi alarak, şirketin bir kısmına sahip olursunuz ve genellikle kar dağıtımlarında (temettüler) ve şirket kararlarında söz hakkına sahip olursunuz.

Tahviller

Tahviller, bir devletin veya şirketin borcunu temsil eder. Bir tahvil alarak, belirli bir zaman sonunda ana paranızı geri alma ve arada belirli aralıklarla faiz ödemesi alma hakkınız olur.

Bonolar

Bonolar genellikle devletler tarafından çıkarılır ve tahvillerle benzer şekilde işler. Ancak genellikle daha kısa vadeleri vardır.

Yatırım fonları

Yatırım fonları, yatırımcıların parasını bir araya getirip çeşitli menkul kıymetlere yatırım yapan profesyonel yöneticiler tarafından yönetilen araçlardır. Bir yatırım fonu payı alarak, fonun yatırım yaptığı menkul kıymetlerin bir kısmına dolaylı olarak sahip olmuş olursunuz.

Türev Ürünler

Opsiyonlar ve vadeli işlem sözleşmeleri gibi türev ürünler, belirli bir menkul kıymeti belirli bir fiyattan alıp satma hakkı veya yükümlülüğü sağlar.

Borsa Yatırım Fonları (ETF)

ETF‘ler genellikle bir endeksi, sektörü, emtia’yı veya diğer bir varlık sınıfını takip eder ve hisse senedi gibi işlem görür.

Menkul kıymet ve emtia arasındaki fark nedir?

Menkul kıymet ve emtialar arasında 5 ana farktan bahsedebiliriz. Bu iki terimin tanımı, ticaret biçimi, değerlerinin belirlenmesi ve riskleri birbirinden oldukça farklıdır.

1. Tanım: Menkul kıymetler, hisse senetleri, tahviller, yatırım fonları, opsiyonlar ve diğerleri gibi mülkiyet veya borç hakkı sağlayan finansal enstrümanları ifade eder. Emtialar ise genellikle fiziksel varlıklar, yani altın, gümüş, petrol, doğalgaz, tarım ürünleri gibi ham maddeleri ifade eder.
2. Ticaret Biçimi: Menkul kıymetler genellikle borsalarda işlem görür ve her bir menkul kıymetin tek bir fiyatı vardır. Emtialar ise hem borsalarda hem de tezgah üstü piyasalarda işlem görür ve fiyatları coğrafyaya, kaliteye ve teslimat tarihine bağlı olarak değişebilir.
3. Değer Belirleme: Menkul kıymetlerin değeri, genellikle şirketin finansal performansına, ekonomik koşullara ve yatırımcıların beklentilerine bağlıdır. Emtiaların değeri ise genellikle arz ve talep dengesine, üretim maliyetlerine ve genel ekonomik koşullara dayanır.
4. Sahiplik ve Teslimat: Menkul kıymetler genellikle elektronik olarak tutulur ve işlem gördükten hemen sonra teslim edilir. Emtialar ise genellikle fiziksel olarak teslim edilir, ancak emtia vadeli işlem sözleşmeleri genellikle nakit olarak ödenir ve fiziksel teslimat nadiren gerçekleşir.
5. Riskler: Her iki yatırım türü de belirli riskleri taşır, ancak genellikle menkul kıymetlerdeki riskler, şirketin performansına ve piyasa koşullarına bağlıdır, emtiaların riski ise doğal olaylara, politik istikrarsızlığa ve arz-talep dengesine daha fazla bağlıdır