Ülkemizde henüz hak ettiği üne kavuşamamış Komodo, merkezsiz ve dağıtık bir dünya için sessiz ve derinden pek çok araç geliştirmelerine devam ettirmektedir. Merkezsiz Borsaların temelini oluşturan Atomik Takas Teknolojileri, notarizasyon diye de bilinen ve özellikle hash gücü zayıf blokzincirlerini gecikmeli iş kanıtı olarak isimlendirilen dPoW teknikleriyle Bitcoin üzerinde yedeklemek suretiyle %51 ataklara karşı koruma, hızlı Subatomic Takaslar, Güvene Dayalı olmayan Oracles, ölçeklenebilirlik vs. pek çok kritik konuda olgunluk seviyesine getirdiği çözümler örnek olarak sayılabilir.
Ancak belki de Komodo’nun en önemli özelliği; toplulukların özgürce kendi karmaşık zeki sözleşmelerini (smart contract) Bitcoin güvenliğinde kolayca geliştirebilmelerini sağlayan UTXO temelli zeki sözleşme yapılarıdır. Komodo Topluluğunda, Komodo Liderine sorulan sorulardan birinde James’in karmaşık zeki sözleşmelerine örnek olarak Marmara Kredi Döngülerini vermesi boşuna değildir.
Türkiye’de yaygın olarak kullanılmakta olan Vadeli Çek, Senet, Poliçe vs kredilerdeki en karmaşık sorun olan karşılıksızlığın çözümü gerçekten Komodo Zeki Sözleşmeleri dışında bu kadar kısa sürede gerçekleştirilemezdi. Ana zincirin başlamasından sadece 4 ay geçmiş olmasına rağmen bir hard fork ve birkaç tane güncelleme gerçekleşmiş ve yakında yeniden bir hard fork gerçekleştirilme çalışmaları başlamıştır. Ethereum token olması halinde negatif entropinin blokzinciri dışında olmasının getirdiği regülasyon vs. sıkıntıları bir kenara bıraksak bile bunun bir Ethereum Smart Kontrat olarak nasıl yapılabileceğinin zorluğunun açıklamasını Ethereum uzmanlarına bırakıyorum. Karşılıksızlığın çözümünde teminatlandırmada iç negatif entropi, blokzincirinin kendi iç yapısında mevcut staking teknolojisiyle kolayca kaynaştırılabilmiştir. Kilitlenerek staking yapılması ama başka staking sistemlerinde olmayan bir şekilde kredi döngülerinde kayar bir yapıyla gerçekleşen staking yapısının dinamizmi Komodo’nun olağanüstü UTXO temelli zeki sözleşmeleri sayesindedir. Kredi döngülerinin farklı versiyonlarının ve hatta hard fork’la değişen yeni konsensüs yapıları ile eski yapıların bir arada bulunabilmesi (geçmişte başlayan uzun süreli kredi döngülerinin konsensüs değişikliğine rağmen geçmiş kurallarla devamı meselesi) karmaşasının etkin ve verimli çözülebilmesi Komodo’ya özgü olağanüstülüktür.
Geleneksel olarak, Bitcoin Script’in zeki sözleşmeleri (smart contract) destekleyemediği düşünülmektedir. Bu düşünce çoğunlukla Bitcoin Script’in Turing Bütünlüğüne (Turing Completeness) sahip olmamasının bir sonucudur. Oysa Komodo Bitcoin Script teknolojisini Turing Bütünlüğüne kavuşturan Antara Özel Konsensüs çerçevesi ve UTXO tabanlı zeki sözleşmeleriyle toplulukların özgürce kendi blokzincirlerini kurmasını sağlamaktadır. Satoshi’nin Bitcoin Script yapısını neden Turing bütünlüklü geliştirmediği güvenlikten başlayarak uzunca tartışılabilir. Ancak Satoshi Bitcoin Script ile zeki sözleşme kapısını açık bıraktığı gibi çalışma sisteminde de yoğun olarak kullanmaktadır. Komodo ise bunu Antara Çerçevesi ile herkese ve Turing bütünlüğüne kavuşturacak şekilde açmaktadır.
Burada teknolojik niteliklerden çok KMD tutma konusunda sorular gündeme geldiğinde James’in tepkisi şu şekilde:
“Komodo’nun platformunun kullanımı için herhangi bir KMD kullanmayı talep etmemesinden hareketle ‘Madem öyle neden herkes KMD’yi hodl etsin ki?’ şeklinde birçok soru görüyorum. Soruda örtük olan, eğer bir çeşit KMD vergisi yoksa, herhangi bir KMD’ye sahip olmak için hiçbir neden olmadığıdır.
Bu muhtemelen tüm ICO tokenlerinden kaynaklanmaktadır, çoğu amaçsızdır ve insanlar bir jetonun (token) değerini bir platform koininin değeriyle karıştırırlar. Birincisi, sadece temel blok zincirinin izlediği bir değer olan bir jeton, sadece sahip olmanın değerine sahiptir. Altta yatan blok zinciri üzerinde hiçbir gücü yoktur ve ana zincir transfer ücretleri, yeni politikalar, hatta tedavülden kaldırılma dahil olmak üzere ana blokzincirinin merhametine kalmıştır. Yani, evet, bu tür jetonlar için önemli olan tek şey, bu jetonu alarak elde ettiğiniz şeydir. Yani gelirden bir pay ya da işlem ücretlerinde bir indirim gibi.”
Koin veya jeton değerinde Ağ Etkisi (Network Effect)
James bir koin veya jetonun değeri konusunda ağ etkisinden şöyle bahsetmektedir:
“Bir koinin kullanımı için doğrudan işlemsel ödeme yapılması gerektiği iddiasının ne kadar geçersiz olduğunu kanıtlamak için, BTC, XRP, BCH, LTC, XLM, XMR, DASH, ZEC gibi üst piyasa değerli koinlerden birkaçına bakalım. Bu koinleri tutmanın herhangi bir faydası var mı? Yok. Sadece kullanma veya satma yeteneğine sahip olursunuz. Madencilerin kullanımla daha fazla gelir elde edecekleri doğrudur, ancak kullanıcıların sadece küçük bir azınlığının madenciler olduğunu varsayacağız.
Peki bu koinlere sahip olmanın bir değeri yoksa, neden bazı değere sahipler? Cevap ağ etkisidir. Daha fazla insanın bir koine sahip olması, daha fazla kullanıcıya sahip olmanın N * N çarpanı etkisi nedeniyle koinin değeri o kadar fazlalaşmaktadır.
Lütfen bunu düşünün, bu kritik bir noktadır. Ağında 3 kullanıcının tümünün bulunduğu bir cep telefonu şebekesi temel olarak bir interkom sistemidir ve fazla bir değeri yoktur. Ancak milyonlarca kullanıcı varsa, hepsi diğer kullanıcılardan herhangi birini arayabilir. Bu ağ etkisi, kullanıcıların karesi olarak yükseliyor. Bu, 10 kat daha fazla kullanıcının 100x değerine sahip olduğu anlamına gelir. Kullanıcıların yüz kat olması değerin 10,000 katıdır. Tabii ki, matematiksel olarak kesin bir formül değil, özellikle bir kriptonun kaç gerçek kullanıcıya sahip olduğunu bilmek neredeyse imkansız. Bir kripto para için birincil değer faktörünün sahip olunan toplam kullanıcı sayısı olduğunu fark etmek önemli.
DCR ve KMD gibi sıradan kullanıcıların doğrudan para kazanarak para kazanmalarına izin veren birkaç üst koin vardır. Bir staking mekanizması kullanan DCR ve aktif kullanıcıları % 5 APR (yıllık) ile ödüllendiren KMD. Bu ağ etkisine ek olarak, KMD ve DCR için benzer kullanıcı büyümesi ile, diğer paralar üzerinde orantısız olarak kazanacakları beklenmektedir.”
Ekosistem ve Ağ Etkisi
Komodo farklı toplulukların birbirinden bağımsız ve özgürce kendi blokzinciri platformlarını kurmalarını kolaylaştırırken onların uçtan uca yaşayacakları sorunlara ve çözümüne odaklanarak aslında ortak bir kesişim alanı oluşturmaktadır. Ancak bu kesişim alanını oluştururken Komodo’nun bir kullanım vergisi olmaksızın yani vergiden muaf özgür alan ile kendisine nasıl yer açılacağını Komodo kurucusu şöyle anlatmakta:
“KMD’nin bir başka benzersiz ve olası en önemli değer faktörü olan kendi ekosistemi vardır. Komodo platformu yeni bir proje için zihinleri altüst eden bir teknoloji sunuyor ve bunu kullanmak için ödeyecek bir KMD vergisi yok. Bunun anlamı, yeni bir projenin sadece Komodo taban çizgisinden başlayarak gelişimlerine hızlı bir başlangıç yapması değil, bir kez yaptıkları zaman kendi bağımsız paralarını yaratmış olmalarıdır. Projelerini kullanmak için transfer ücretleri kendi koinlerinde belirtilir. Sadece dPoW (notarizasyon) veya barterDEX (şu anda AtomicDEX) atomik takasları gibi bazı isteğe bağlı hizmetler kullanılırsa, bu hizmetler tarafından bir miktar ücret alınacaktır, ancak bunların herhangi bir bölümünü kullanma maliyetinin Komodo platformuyla ilgisi bulunmamaktadır.
Zeki Sözleşmenizin yaptığı her hesaplama için gaz ücreti ödediğiniz ETH’den farklı olarak, Komodo’da tek ücret, projenize eklemeye karar verdiğiniz kendi transfer ücretinizdir. Komodo, kendi aktarma ücretlerinizi (txfee) koymanızı engellemez! Herhangi bir Komodo vergisi almaz. Komodo vergisiz bir bölgedir ve herkesin bildiği gibi fiyata dayalı bir talep esnekliği vardır.
BTC transfer ücretlerinin çılgın seviyelere gittiğini hatırlayabiliyorsanız, insanlar BTC’nin sadece ölçeklenemediğini fark ettiğinden BCH fiyatı pompalamaya başlar ve bu BCH’ye kripto evreninde daha güçlü bir rol verir. En basit ifadeyle söylemek gerekirse yüksek vergiler koinler için olumsuzdur.
Artan vergi oranları, kilitli olan projelerin gelirlerini geçici olarak artırabilir, ancak vergiler anlamlı hale gelir gelmez, taşıma maliyetine bakılmaksızın, göç etmek için her türlü çaba gösterilir. Vergisiz bir bölgede başlamak daha iyi değil mi? Platforma vergi ödemek yerine çabalarınızdan %100 faydalanmak mı istiyorsunuz? Platform koininde transfer başına 2$ + ödemek zorunda kaldığınızda, belki de sonsuza kadar aynı sayıda transfer olacağını varsayan muhasebeciler için iyi bir fikir gibi görünüyor, gerçek şu ki insanlar mümkün olan en kısa zamanda yapabileceklerini yapacaklar ve transfer başına 2$ ödemeyi bırakacaklardır.
Olası bir geleceği tahmin edelim. Değerli bir kullanıcı tabanı oluşturmak isteyen zekice projeler, MVP sürümlerine ulaşmak için başlangıç maliyetlerini en aza indirmek isteyecektir. Ek olarak, gelecekteki tüm artan maliyetler sıfır vergi platformu gibi ideal olarak minimum veya sıfırdır. Bu gerçek olamayacak kadar iyi göründüğünden, çoğu mümkün olduğunu hayal bile edemez, ancak zeki projeler bu kritik ayrıntıları analiz edecek ve Komodo platformu üzerine inşa etmeyi seçecektir, çünkü bunların hepsinin ötesinde çoklu zincir tasarımının bir yan ürünü olarak sınırsız ölçekleme büyük öneme sahiptir. Bu, tüm vergilendirme platformlarının çözemediği bir başka sorundur.
İyi niyet. Bu, güçlü markalara sahip yerleşik şirketler için bilançoda önemli bir kalemdir. Doğrudan görebileceğiniz bir şey değildir, ancak bir yerden gelen orantısız değeri hesaba katmak için bazı girişler (dış negatif entropi) yoksa toplam sermaye dengelenmez. Ortada böyle bir platform görmediğim için vergisiz bir platform inşa etmek zorundaydım ve büyük olasılıkla eğer ben inşa etmeseydim başka kimse yapmazdı. Artık inşa edildiğine göre herkes faydalanabiliyor.
Komodo sizden KMD üzerinden vergi almak istemiyor. Komodo, projenizin başarılı olmasına ve çok sayıda kullanıcıya ulaşmasına yardımcı olmak istiyor. Yıllar ve yıllar boyunca uzun vadeli bir görüşümüz ve kazanacağımız iyi niyet ve ekosistem projelerinden ne tür bir yayılma olursa olsun, bu yeterlidir. Zamanla, binlerce projeyle KMD, ekosistemin merkezinde olmasıyla büyük bir değere sahip olacak. Sadece KMD cinsinden default olarak alım satım çiftlerinin içinde olması bile bir doğrudan faydadır.
Favori projelerin verimli ve uygun maliyetli bir şekilde uygulanmasını sağlayan havalı bir teknoloji platformu olarak bilinmesinin KMD markasını çok güçlü kılacağını ve bunun zamanla KMD değerine en büyük katkıyı sağlayacağına inanıyorum.
Tabii ki, tüm bu ekosistem projeleri ile, ekosistem projesi kullanıcılarının sadece küçük bir yüzdesi bile KMD kullanıyorsa, KMD yararınadır. KMD’nin yararlanamamasının tek yolu bu örtüşmenin %0 olması. Bunun %0 olmama şansına güveniyorum.
Piyasanın ne zaman rasyonel bir bakış açısıyla kripto projelerine değer vermeye başlayacağını tahmin edemiyorum, ama burada kalmak için buradayız ve her alanda gelişmeye devam edeceğiz. Beklerken, aktif bir kullanıcı olarak yıllık %5 ödül elde edebilirsiniz ve bu son aylarda negatif enflasyon elde etmektedir ve bu da tipik madencilik/staking enflasyon oranı nedeniyle diğer kriptolar arasında oldukça benzersizdir.”
Yukarıda çeşitli paragraflarda Komodo liderinin vizyonu kendi ağzından ifadelerde açıkça görülmektedir. Vergisiz bir bölgede kendi blokzincirlerini özgürce oluşturacak ve bu blokzincirleri üzerinde çok karmaşık zeki sözleşmelerini (smart contracts) kodlamaya hazır topluluklar için Komodo ideal bir platform sağlamaktadır. Komodo tarafından sunulan Uçtan uca çözümleri rahatlıkla projelerinizde kullanabilir ve ekosistemde diğer paydaşlardan rahatlıkla destek alabilecek bir şansı yakalayabilirsiniz.
Prof. Dr. B. Gültekin Çetiner (@drcetiner)
Komodo Bölge Temsilcisi
Marmara Credit Loops (MCL) Kurucusu
Daha Fazlasını Okuyun
