1993 yılından bu yana Massachusetts Institute of Technology’de (MIT) ekonomi profesörlüğü yapan ve kısa süre önce kişisel Twitter hesabı açarak fikirlerini buradan paylaşmaya başlayacağını dile getiren Daron Acemoğlu, kripto paralar hakkındaki düşüncelerini yazdığı bir “flood” paylaştı.
Dünkü yazısında bilginin merkezileşmesi konusunda yaptığı eleştirilerin, bazı takipçileri tarafından kripto paraların olumlu şekilde görülüyor intibası oluşturduğunu belirten Acemoğlu, durumun tam anlamıyla böyle olmadığını belirtti.
Web 3.0’dan Bitcoin‘e ve dijital teknolojiye kadar birçok konuya değinen Acemoğlu’nun ifadeleri şu şekilde:
“Bitcoin ve kripto paralar hükumetlerin yanlış hareket etmelerini de önler”
Dünkü yazımda, bilginin kontrol edilmesinin gittikçe merkezileşmesinden bahsetmiştim. Bazıları bu argümanımın, kripto paralar için olumlu bir yorum olduğu fikrini çıkardı. Ben büyük ölçüde bu yönde düşünmüyorum. Ancak pozitif bir argüman söyleyecek olursak, şunları düşünebiliriz: Hükumetler para ve para politikalarını kontrol eder ve çok fazla güç toplar. Başta Bitcoin olmak üzere kripto paralar bu gücü sınırlar, hatta hükumetlerin yanlış hareket etmelerini de önler.
“En iyi yol demokratik siyasettir”
Paranın kontrol edilmesi, siyasilerin bazı yetkilerini kötüye kullanmasına neden olsa da, bunu önlemenin en iyi yolu demokratik siyasettir. Merkez bankalarının sorumlu hareket etmesini sağlamanın da… Evet, kabul ediyorum, her zaman bu kadar kolay olmuyor.
“Düzen bozucu felsefe barındırıyorlar”
Kripto paralar konusunda beni endişelendiren unsurlardan bir tanesi, bu tarz varlıkların belli oranda düzen bozucu felsefe barındırması. Peki, demokratik politikaları ve onun devlet kurumları üzerindeki etkisini bir kenara bırakalım. Sadece hükumet etkileşimine odaklanalım.
Emin olmamakla birlikte bu tarz düzen bozucu hareketler teknoloji tabanlı merkeziyetsizlik olarak görülen Web 3.0 ve hatta bazı merkezi finans unsurlarında görülüyor olabilir. (Bu başka bir zamanın konusu)
“Kriptoyla kolay para kazanmak, anlık bir şey olmaz”
Karmaşık demokratik işlerden çekilip teknoloji optimizmiyle sarılı olan kriptoya yatırım yapıp, para kazanmak tehlikeli bir hal alabilir. Tabii ki kripto para yatırımı yapıp kolay para kazanmak, tesadüfi ve anlık bir şey olmaz. Kriptonun içinde büyük bir endüstri ve oradaki anlatıya inanıp yatırım yapan bir kalabalık söz konusu…
“Bitcoin sistemi, boşa enerji harcıyor”
Kripto paralarla ilgili konuşulan birçok başka problem de var. Bir akademik çalışma, Bitcoin işlemlerinin 4’te 1’inin yasa dışı işlemlerle bağlantılı olduğunu gösteriyor. Ayrıca, Bitcoin gibi ‘iş kanıtı’ sistemine dayalı kripto paralar da çok büyük oranda enerjinin boşa harcanmasına neden oluyor.
“Hükumetlerin gelirlerinden çalmaktır”
Kripto sistemi, 20 binden fazla kripto para arasından bir tanesinin değişim aracı olarak kullanılması durumunda oluşacak büyük senyoraja dayanıyor. (Yeni para çıkarılmasından elde edilen gelir) Bunun adı tamamen rant aramaktır. Bu da hükumetlerin gelirlerinden çalmak anlamına gelir.
“Hala kararsızım”
Yine de, gelecekte bir gün blok zinciri tabanlı çıkarılacak bir paranın sosyal olarak kullanışlı olup olmayacağı konusunda kararsızım. İşte sizin için olumlu bir senaryo…
“Mahremiyet kalmaz”
Eğer hükumetler dijital para teknolojisine geçer ve vatandaşları hakkındaki verileri dijital kayıtlarla tutarsa işte o zaman hiçbir mahremiyet kalmaz. Bu da büyük seviyede bilgi kontrolünü hükumetlerin eline verir.
Bununla birlikte, birkaç kişi Hayek’in argümanının, dünkü yazımda imâ ettiğimden daha geniş bir şekilde yorumlanması gerektiğini söyledi. Bu çözümlemeye göre daha fazla veri toplamak daha iyi bir sosyal ortam yaratmaya yarayabilir. Ancak bunu yapmanın, yani çok veri toplamanın sosyal öğrenimin altını oyacağına inanıyorum.
Eğer böyle bir durum olursa, demokratik siyaseti terk etmek doğru olmayacaktır. Ayrıca, halkın merkeziyetsiz ve özel koruyucu araçlara ulaşımı da, politikanın, paranın ve bilginin demokratik kontrolünü de güçlendirebilir.
Daha Fazlasını Okuyun
