Borsada işlem yaparken kullanılan emir tipleri, bir yatırımcının yatırım hedeflerine ulaşmak için sahip olduğu en önemli araçlardan biridir. Çeşitli emir tipleri, yatırımcının piyasa hareketlerini, risklerini ve potansiyel getirilerini yönetme biçimini büyük ölçüde etkiler. Öyleyse, borsada hangi emir tipleri mevcut ve her biri nasıl işler?
Emir Tipleri Nelerdir?
Borsada emir tipleri genellikle üç ana kategoriye ayrılır: piyasa emirleri, limit emirleri, stop-loss emirleri emirleri. Bu emirlerin her biri, belirli bir durum veya hedef için özel olarak tasarlanmıştır ve belirli avantajlar ve riskler içerir.
Piyasa emri, bir yatırımcının bir hisse senedini veya diğer bir yatırım ürününü mevcut piyasa fiyatından hemen satın almak veya satmak istediğinde kullanılır. Bu emir türü, hızlı bir şekilde işlem yapmayı garanti eder, ancak işlem fiyatını garanti etmez.
Limit emirleri, yatırımcının bir hisse senedini belirli bir fiyattan veya daha iyi bir fiyattan satın almak veya satmak istediği durumlarda kullanılır. Bu tür bir emir, yatırımcının ödeyeceği veya alacağı en yüksek veya en düşük fiyatı belirler.
Stop-loss emirleri, bir hisse senedinin belirli bir fiyat seviyesine ulaştığında otomatik olarak satılmasını veya satın alınmasını sağlar. Bu emirler genellikle, hisse senedinin belirli bir fiyatın altına düştüğünde satışı tetiklemek ve böylece potansiyel kayıpları sınırlamak için kullanılır.
Durdurma limit emirleri (stop limit order), belirli bir durma fiyatına ulaşıldığında belirli bir limit emrinin tetiklenmesi için kullanılır. Bu tür emirler, stop-loss emirlerine kıyasla daha fazla kontrol sağlar, ancak işlemin gerçekleşmesi garanti edilmez.
Yukarıdaki temel emir tiplerinin her biri, yatırımcının risk yönetimi stratejisinin önemli bir parçasıdır. Her emir türünün ne zaman ve nasıl kullanılacağını anlamak, etkili bir yatırım stratejisinin temelini oluşturur.
Bunun yanı sıra daha karmaşık emir tipleri de bulunmaktadır ve bu tipler, daha ileri düzey yatırım stratejilerinde kullanılır.
Piyasa Emri Nedir?
Piyasa emri, borsa emir tipleri arasında en basit ve en yaygın olanıdır. Bu tür bir emir, bir yatırımcının belirli bir hisse senedini veya diğer bir yatırım ürününü mevcut piyasa fiyatından hemen satın almak veya satmak istediğinde kullanılır.
Piyasa emri verildiğinde, işlem anında gerçekleşir ve bu, yatırımcıya piyasadaki hızlı değişikliklere karşı hızlı bir şekilde tepki verme olanağı sağlar. Ancak, piyasa emri, işlem fiyatını garanti etmez. Yani, emrin verildiği sırada görülen fiyat ile işlemin gerçekleştiği sırada uygulanan fiyat arasında fark olabilir.
Örnek vermek gerekirse, bir yatırımcının elinde ABC şirketinin hisse senetleri var ve bu hisselerin değerinin düşeceğini düşünüyor. Bu durumda, yatırımcı, hisselerini mevcut piyasa fiyatından hemen satmak için piyasa emri verebilir. Yatırımcı, emrini verdikten sonra, hisse senetleri neredeyse hemen satılır.
Bir başka örnek, DEF şirketinin hisse senetlerinin değerinin yükseleceğini düşünen bir yatırımcı için geçerlidir. Bu durumda, yatırımcı, hisse senetlerini mevcut piyasa fiyatından hemen satın almak için piyasa emri verebilir. Yatırımcı, emrini verdikten sonra, hisse senetleri neredeyse hemen satın alınır.
Ancak, piyasa emirlerinin hızlı işlem gerçekleştirme avantajı, fiyat dalgalanmalarına karşı bir dezavantaja dönüşebilir. Yüksek volatilitenin olduğu durumlarda, emir verildiği andaki fiyat ile işlemin gerçekleştiği andaki fiyat arasında önemli farklar olabilir.
Bu, yatırımcının beklediği fiyattan daha yüksek bir fiyata satın alma veya beklediği fiyattan daha düşük bir fiyata satma riskini veya beklenen fiyattan daha yüksek bir fiyattan satın alma riskini beraberinde getirir. Bu nedenle, piyasa emirleri genellikle fiyat dalgalanmalarının daha az olduğu durumlarda kullanılır.
Limit Emri Nedir?
Limit emri, borsa emirlerinin bir diğer yaygın türüdür ve yatırımcıya belirli bir fiyat üzerinden alım-satım yapma kontrolü sağlar.
Yatırımcı, belirli bir hisse senedini belirli bir fiyattan veya daha iyi bir fiyattan satın almak veya satmak istediğinde limit emri kullanabilir. Bu emirler, yatırımcının ödeyeceği veya alacağı en yüksek veya en düşük fiyatı belirler.
Ancak, bu emirlerin yerine getirilmesi, belirlenen limit fiyatının gerçekleşmesine bağlıdır ve bu her zaman garantili olmayabilir.
Örneğin, GHI şirketinin hisse senetlerinin değerinin artacağını düşünen bir yatırımcı, hisseleri mevcut piyasa fiyatından daha düşük bir fiyattan satın almayı planlıyor olabilir.
Diyelim ki hisseler şu anda 50 TL’de işlem görüyor, ancak yatırımcı 45 TL’den almak istiyor. Bu durumda, yatırımcı 45 TL limitli bir alış emri verebilir. Bu emir, hisse senedinin fiyatı 45 TL’ye düştüğünde aktif hale gelir ve yatırımcının hisseleri belirlenen limit fiyatından almasını sağlar.
Benzer şekilde, JKL şirketinin hisse senetlerini elinde bulunduran bir yatırımcı, bu hisseleri mevcut piyasa fiyatından daha yüksek bir fiyata satmayı planlayabilir.
Diyelim ki hisseler şu anda 100 TL’de işlem görüyor, ancak yatırımcı 105 TL’den satmak istiyor. Bu durumda, yatırımcı 105 TL limitli bir satış emri verebilir. Bu emir, hisse senedinin fiyatı 105 TL’ye ulaştığında aktif hale gelir ve yatırımcının hisseleri belirlenen limit fiyatından satmasını sağlar.
Limit emirleri, yatırımcılara işlem fiyatı üzerinde daha fazla kontrol sağlar, ancak belirlenen fiyata ulaşılmadığı durumlarda işlem gerçekleşmeyebilir. Bu yüzden limit emirleri, belirli bir fiyat hedefi olan ve fiyat hareketlerine karşı sabırlı olan yatırımcılar için idealdir.
Stop Emri Nedir?
Stop emri, diğer adıyla stop-loss emri, belirli bir hisse senedinin belirlenen bir fiyat seviyesine ulaştığında otomatik olarak satılmasını veya satın alınmasını sağlar.
Bu emirler genellikle, hisse senedinin belirli bir fiyatın altına düştüğünde satışı tetiklemek ve böylece potansiyel kayıpları sınırlamak için kullanılır. Aynı zamanda, bir hisse senedinin belirli bir fiyatın üzerine çıktığında satın almayı tetikleyerek potansiyel karları yakalamak için de kullanılabilir.
Stop emirlerinin temel amacı, yatırımcıları beklenmedik piyasa hareketlerine karşı korumaktır. Bu emirler genellikle yatırımcının işlem yapmadığı zamanlarda, örneğin gece veya tatillerde, beklenmedik piyasa hareketlerinden korunmak için kullanılır.
Bir stop emri verildiğinde, belirlenen stop fiyatına ulaşıldığında emir piyasa emrine dönüşür ve hisse senetleri mevcut piyasa fiyatından satılır veya satın alınır.
Ancak, piyasa fiyatı stop fiyatına ulaştığında bile, stop emrinin gerçekleşmesi garantili değildir. Özellikle volatil piyasalarda, stop fiyatının hızla geçildiği ve işlemin beklenenden farklı bir fiyattan gerçekleştiği durumlar olabilir. Bu riski minimize etmek için durdurma limit emirleri gibi daha karmaşık emir türleri kullanılabilir.
Daha Fazlasını Okuyun
