Ethereum kurucularından Vitalik Buterin, blok zincirlerinin ölçeklenebilirliği ve ikinci katman rollup’larını tartışmaya açtığı yeni bir yazı paylaştı. Buterin, “Oyun sonu” başlığını verdiği yazıda, blok üretimlerinin nasıl daha merkeziyetsiz olacağı konusuna değindi.
Ethereum kurucusuna göre; ortalama bir “büyük blok zinciri” bugünkü şartlarda yüksek blok üretim sıklığına, blok genişliğine ve işlem hızına sahip olmalı ancak bu tarz blok zincirleri, büyük bloklar yaratma amacıyla çalıştırılan düğümlerin fazla maliyetli olması sebebiyle yüksek seviyede merkezi duruma geçmek zorunda kalıyorlar.
Örnek olarak Ethereum’a rakip olarak gösterilen Solana, hızlı işlem zamanlarıyla önplâna çıkıyor ancak bu sistem, düğümlerin çalışması için pahalı donanımlar gerektiriyor. Bu da merkeziyetsizliğin derecesi konusunda eleştirilere sebep oluyor.
‘Rollup’ların blok doğrulanmasını geliştirmesiyle beraber hala merkezi blok üretimine neden olduğunu belirten Buterin, bu tarz merkezi bir “rollup” dünyasından iki sonucun çıkacağını yazdı:
*Herkesin göç ettiği ve yüksek seviyede ölçeklenebilir bir ikinci katman çözümü
ya da;
*Ağ aktivitesinin çeşitli çözümlere yayılması
“Yine de merkezi olur”
Buterin verdiği bu iki örneğe rağmen, iki durumda da blok üretiminin merkezi olacağını belirtti ve bununla birlikte de blok üretim pazarını düzenlemek için komite doğrulaması, veri kullanılabilirliği örneklemesi ve baypas kanalları gibi tekniklerin kullanılabileceğini de ifade etti.
Yazı Ethereum’a direkt olarak referans verirken, Buterin, rollup merkezli bir sistem için ağın çok iyi pozisyonda konumlandığını çünkü yol haritasının bir parçası olarak rollup entegrasyonunu gördüklerini belirtti:
“Ethereum her türlü gelişime açıktır ve bu yüzden hangi senaryonun galip geleceğiyle ilgili bir fikir beyan etmek zorunda değildir”
“Diğer blok zincirleri de seçim yapmak zorunda”
2. katman rollup çözümlerinin, Ethereum’un ölçeklenme yolunda önemli bir yere sahip olduğu konusunu uzun zamandır tartışan Buterin, diğer “büyük blok zincirlerinin” merkeziyetsiz blok üretimi ve sansüre direnç konusunda bir seçim yapmak zorunda olduğunu söyledi.
Bugün tartışma konusu olan iki tarz rollup bulunuyor. “Optimistic” ve “Zero-Knowledge” olarak bilinen bu rollup’lardan “Optimistic”teki Optimism ve Arbitrum işlemleri bir araya getirip, verileri zincir dışından taşıyor. Bu da işlem hızı ve işlem ücretleri konusunda avantaj sağlıyor. Buna rağmen bu tarz rollup’lar da ana zincire çekim süresi konusunda da tartışmalara yol açıyor.
Starkware’in StarkNet’i gibi olan “Zero-Knowledge” rollup’ları ise, işlemler ana zincire gönderildiğinde yasal ve doğru olduğunu göstermek için kriptografik kanıtlar ortaya sunuyor.
Bilindiği üzere Ethereum ağındaki gaz ücretlerinin ciddi şekilde artması 2. katman rollup’larının ilgi toplamasına neden oldu. Birçok Ethereum merkezli DeFi projesi Optimistic rollup’larda da yer almaya başladılar. Öte yandan StarkWare’in StarkNet’i de geçtiğimiz hafta ana ağına geçti.
“Yıllar süren denetim ve düzeltmeler gerekli”
Buterin yine de, insanların EVM uyumlu Zero Knowledge rollup’lar konusunda kendilerini rahat hissetmeleri için yıllar sürecek denetimler ve düzeltmeler yapılması gerektiğini söyledi.
Daha Fazlasını Okuyun
