Dünyada ve Türkiye’de gelişen teknoloji her alanda yeniliklere zemin hazırlamaktadır. Bu bağlamda finansal bir devrim de tamamen merkeziyetsiz, kişisel mahremiyete dayanan, devletler ötesi bir sistemle hayatımıza giren Bitcoin ve onun teknolojik alt yapısı Blockchain (Blok Zinciri) teknolojisi ile başladı. Söylenebilir ki, nasıl ki internet dünya düzeninde önemli bir rol oynadıysa ileride Blockchain sistemi ile yeni bir dünya düzenine geçilecektir. Bu sistem kripto paralar içinde, ilk olarak kripto varlık alım-satımları için kullanılmaktadır. Ancak sadece ‘trading’ dediğimiz faaliyetlerle sınırlı olmayıp ‘aracı’ gerektiren tüm sistemler için kullanılması söz konusudur.
Dünyada para transferi dışında emlak sektörü için kullanılacak bir model olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca ilerde noter hizmeti, oy kullanmada ve gümrük işlemlerinde bu teknoloji kullanılarak zaman ve güvenilirlik alanında oldukça önemli bir sistem haline gelecektir. Ayrıca denizcilik sektöründe taşınır malların takibi için Blockchain teknolojisinin kullanılmasına ilişkin projeler de gündemdedir. Kısacası Blockchain teknolojisi uçtan uça, aracı olmaksızın güvenilir kodlaması ile kişiler ve kurumlar arasında hizmet verecek devrim niteliğinde bir teknolojidir.
Kripto varlıkların en popüleri olan Bitcoin ile birlikte ETH, XRP, LTC, XMR, AVAX, HOT, ADA ve daha birçok para birimi gün geçtikçe daha fazla talep görmekte ve ilgi odağı olmaktadır. Dünyanın dört bir yanından her saniye milyonlarca kripto para satın alınmakta ve yatırım aracı olarak işlem görmektedir.
Birçok ülke, gündemi oldukça meşgul eden kripto varlıkları mercek altına alıp hukuki statü kazandırarak kendi ülke ekonomisine alternatif kazanımlar olarak görüp bu kripto paraların işlem görmesini fırsat olarak değerlendirmektedir.
Bu ülkelerden bazıları:
- Avusturalya
- Portekiz
- ABD
- Singapur
- İngiltere
- Japonya
- Estonya
- Güney Kore
- Danimarka
- İsviçre,
- Hollanda,
- Malta
- El Salvador
Yasaklayan ülkeler
Bazı ülkeler ise kripto varlıkları ulusal paraya karşı tehdit olarak gördüğünden kripto varlık uygulamalarına kısıtlamalar getirmiş ya da doğrudan yasaklama yoluna gitmişlerdir.
- Nepal
- Bolivya
- Ekvator
- Vietnam
- Fas
- Mısır
- Cezayir
- Çin
- Türkiye (Kripto ile ödeme yapmak yasaktır)
Türkiye’de tarihsel olarak kripto varlıklara hukuki yaklaşım
2013: 23 Kasım 2013’te ilk kez devlet “Bitcoin”den söz etmiştir. (25 Kasım 2013 BDDK basın duyurusu)
2016: SPK Araştırma Dairesi kripto para raporu
Dr. Abdurrahman Çarkacıoğlu tarafından hazırlanan raporda daha ılımlı bir yaklaşım gösterilmiştir
2019: MASAK, kripto para tebliği yayımladı
2020: MASAK gelişmeleri
2021 Nisan: Merkez bankası yönetmeliği (Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik)
2021 Mayıs: “Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörizmin Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelik” yayımlandı
Bu yönetmelikle adına Türk borsaları dediğimiz kripto alım-satım platformlarına, “Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıları” adı verildiğini görmüş olduk. Ayrıca bankalar, aracı kurumlar gibi kripto borsaları da MASAK yükümlüleri arasına alındı.
Kripto varlık hizmet sağlayıcı ne demek?
Değişiklik yönetmeliğinde kripto varlık hizmet sağlayıcılara ilişkin herhangi bir tanım verilmemiş, ancak Financial Action Task Force (FATF) tarafından yapılmış benzer bir tanım bulunuyor.
FAFT; “Sanal Varlık Hizmet Sağlayıcıları” derken Türkiye ise “Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıları” demeyi tercih etti.
FATF Tavsiyeleri’nde “virtual assets” yani “sanal varlıklar”a ilişkin bazı düzenlemeler öngörülmüş ve sanal varlıklar kripto paraları da içine alacak şekilde tanımlanmış. Tanım şu şekilde:
“Sanal varlık, dijital olarak alınıp satılabilen veya aktarılabilen ve ödeme veya yatırım amacıyla kullanılabilen dijital bir değer temsilidir. Sanal varlıklar, merkezi para birimlerinin, menkul kıymetlerin ve FATF Tavsiyeleri’nin başka bir yerinde halihazırda kapsanan diğer finansal varlıkların dijital temsillerini içermez.”
Böylece:
- Müşteri Tanı Sistemi (KYC) şartı getirildi.
- Şüpheli transferlerin MASAK’ bildirim zorunluluğu getirildi.
- Başkası adına hareket edenlerde kimlik tespiti zorunluluğu getirildi.
- Kimlik tespiti kapsamında alınan bilgilerin teyidi amacıyla kullanılan belgelerin gerçekliğinin kontrol edilmesi yükümlülüğü getirildi.
- Karmaşık ve olağandışı büyüklükteki işlemler ile görünürde makul hukuki ve ekonomik amacı bulunmayan işlemlere özel dikkat gösterilmesi, talep edilen işlemin amacı hakkında yeterli bilgi edinmek için gerekli tedbirlerin alınması ve bu kapsamda elde edilen bilgi, belge ve kayıtları istenildiğinde yetkililere sunulmak üzere muhafaza edilmesi şartı getirildi.
- Müşteriler tarafından gerçekleştirilen işlemlerin; müşterilerin mesleği, ticari faaliyetleri, iş geçmişi, mali durumu, risk profili ve fon kaynaklarına dair bilgiler ile uyumlu olup olmadığının sürekli iş ilişkisi kapsamında devamlı olarak izlenmesi ve müşterileri hakkındaki bilgi, belge ve kayıtları güncel tutulması getirildi.
- Şüpheli işlem bildirimi (Şüpheli işlem, yükümlüler nezdinde veya bunlar aracılığıyla yapılan veya yapılmaya teşebbüs edilen işleme konu malvarlığının; yasa dışı yollardan elde edildiğine veya yasa dışı amaçlarla kullanıldığına, bu kapsamda terörist eylemler için ya da terör örgütleri, teröristler veya terörü finanse edenler tarafından kullanıldığına veya bunlarla ilgili ya da bağlantılı olduğuna dair herhangi bir bilgi, şüphe veya şüpheyi gerektirecek bir hususun bulunması halinde raporllanması zorunluluğu getirildi.
- Şüpheli işlem bildirim formu düzenlenmesi ve MASAK’a iletilmesi bunun online başvuru ya da fiziki olarak bildirimesi yükümlülüğü getirildi.
2021 Kasım: FATF’in raporu
2022 Şubat: Kripto Varlık Yasası Platformu tarafından çalıştay düzenlendi. Bu çalıştay ile örnek yasa tasarısı teklifi ve rapor hazırlandı. Raporla ilgili detayları (https://uzmancoin.com/kripto-varlik-yasa-tasarisi-calistay-raporu-yayimlandi/) ve raporu (https://drive.google.com/file/d/1o_CeLUoc5gru1KUwNHs-q5Hg3jojBJBx/view) ilgili linklerde okuyabilirsiniz.
Yazının tamamı için: https://bit.ly/3tIT3aG
Daha Fazlasını Okuyun
