Dijital dönüşümün çok hızlı olduğu bir çağda yaşıyoruz. Bundan yaklaşık 1000 yıl önce yaşanan 100 yıllık değişim ve gelişim sürecini bugün 3-5 yıl içerisinde yaşıyoruz. Her an teknolojik yenilikler, dijital dönüşümler, yeni finansal ürünlerle karşı karşıya kalıyoruz. Bitcoin de bu dijital dönüşümün bir ürünü olarak yaklaşık 13 yıl önce hayatımıza girdi.
Peki nedir bu Bitcoin?
Bitcoin, blockchain teknolojisi ile her yerde herkese anında ödeme imkanı sunan, merkezi olmayan dijital kripto varlıktır. Bitcoin’ler satın alınabilir, satılabilir ve diğer para birimleriyle takas edilebilirler. Bitcoin, bankalarda bulunan hesapların aksine, gizlilik ve anonimlik sağlar. Bitcoin kullanıcıları gizli anahtarlarıyla Bitcoin ağındaki işlemlerinin sahipliğini ispatlar ve kendilerine ait değeri harcayabilir, yeni sahibine transfer edebilirler. Bitcoin; bankaların, aracı kurumların, otoritelerin ve hükümetlerin denetim ve düzenlemelerinden, her türlü işlem masraflarından ve kısıtlamalarından uzaktır. Kişilere finansal özgürlük sağlar. Bitcoin’in geleneksel ödeme aracı olan banknot veya dijital paraların yerini alması, günden güne artmaktadır.
Böyle bir ürünün birçok aracıyı ortadan kaldırdığı bir gerçek. Merkezi otoriteye ihtiyaç duymadan varlık transferine imkan sağladığı göz önüne alınırsa, yüksek komisyon ödemek istemeyen, bürokratik işlemlere ve keyfi uygulamalara takılmak istemeyen kişilerin tercihi oluyor. Bitcoin ve kripto varlıklar adeta mevcut ekonomik düzene karşı bir alternatif oluşturmak amacı taşıyor.
Bitcoin’in bugün bu kadar popüler olmasının en büyük sebeplerinden biri ise fiyatının yıllar içerisindeki artış oranı. Ortaya çıktığı tarihten bu yana katlanarak artan bir fiyat grafiğine sahip Bitcoin’in fiyatı son 2 yıl içerisinde yaklaşık 20 kat artış gerçekleştirerek 68 bin 500 doları geçti.¹ Bu hızlı fiyat artışı yüksek kazanç beklentisi sebebiyle, birçok insanın her geçen gün dikkatini çekiyor. Bitcoin ve diğer kripto varlıklar Kasım 2021 tarihinde yaklaşık 2 trilyon 880 milyar dolarlık işlem hacmine kadar erişti.²
Ülkemizde de Bitcoin ve kripto varlık alımı yapan kişi sayısı her geçen gün artmaktadır. Dünya Ekonomik Forumu (World Economic Forum) tarafından yapılan araştırmaya göre dünyanın en büyük 74 ekonomisi içerisinde nüfusa oranla en çok kripto para kullanan ülkeler sıralamasında Türkiye dünyada 4’ncü, Avrupa’da ise 1. sırada yer aldı.³
New York Belediye Başkanı Eric Adams’ın maaşını Bitcoin ve Ethereum olarak alacağını açıklaması ise oldukça radikal bir çıkış olmuştur. Dünyada pek çok devlet ve hükümet Bitcoin ve kripto varlıklara karşı mesafeli yaklaşırken Amerika Birleşik Devleti’nin en büyük şehirlerinden New York’un belediye başkanının Bitcoin ve kripto varlıklarla ilgili böyle bir açıklama yapması oldukça dikkat çekici ve önemli bir adım olmuştur. Kripto varlıkların var olmasına imkan sağlayan teknoloji olan blokzincir teknolojisi her geçen gün gelişmekte olup bu kavramların gelecekte hayatımızın daha da çok içinde olacağı beklenen bir durumdur. Bir para biriminin geçerliliği, insanların o para birimine verdiği değer ve kullanma eğilimine bağlı olarak değişmektedir. Eric Adams, kripto varlıkların ve bu varlıkların temel teknolojisi olan blockchain teknolojisinin önemine ve geleceğine vurgu yapmaktadır.
Dünya üzerinde kripto varlıklara karşı birçok farklı görüş bulunmaktadır. Bazı devletler hem Bitcoin’in kullanımını hem de Bitcoin madenciliğini yasaklamıştır. Bazı devletler de Bitcoin’i resmi para birimi olarak kabul etmiştir. Burada Çin ve El Salvador iki farklı örnek olarak karşımıza çıkmaktadır.
Dünya’nın en büyük 2. ekonomisi olan Çin, 2013 yılından beri Bitcon’e karşı yasaklayıcı bir politika izlemektedir. Bu politikaların çeşitli sebepleri vardır. Bitcoin madenciliğinin yüksek miktarda enerjiye ihtiyaç duyması, fiyat istikrarı, mali krizlere neden olacak unsurların ortadan kaldırılması gibi nedenlerle Bitcoin’e karşı yasaklayıcı bir politika izlemiştir. Ancak Bitcoin’e karşı bu tutumunun yanında kendi kripto parası DCEP’i piyasaya çıkartmaya hazırlanmaktadır.⁴
2021 yılında Orta Amerika ülkesi El Salvador, Bitcoin’i resmi para birimi olarak kabul eden ilk ülke olmuştur.⁵ El Salvador Devlet Başkanı Nayib Bukele’nın, Haziran 2021’de Bitcoin’in “yasal bir para birimi” olarak tanınmasına ilişkin yasa teklifinin kongreden geçmesinin ardından, El Salvador Bitcoin’i yasal hale getiren ilk ülke olarak tarihe geçmiştir. Bitcoin’i resmi para birimi olarak kabul ederek dünyada bir ilke imza atan El Salvador, volkan enerjisiyle Bitcoin madenciliği yapma, “Bitcoin Şehri” kurma ve Bitcoin tahvili çıkarma gibi girişimleriyle kripto varlık alanında adımlarını hızlandırmaktadır.⁶
Kripto varlıkların ortaya çıkmasına imkan sağlayan teknoloji olan blokzincir teknolojisi her geçen gün gelişmektedir. Kripto Varlıklar, DeFi, NFT, Metaverse gibi hayatımıza her gün yeni kavramlar girmektedir. Bu kavramların gelecekte hayatımızın daha da çok içinde olacağı beklenen bir durumdur. Bu sebeple gelişen ve sürekli yenilenen bu teknolojik ürünleri yasaklamak ve engellemek pek mümkün gözükmemektedir.
Kripto varlıkların devletlerin bastığı resmi para birimlerinde olduğu gibi finansal sistemin mekanizmaları tarafından benzer şekilde kontrol edilmesi ve yönetilmesi de pek mümkün görünmemektedir. Kripto varlıklar konusunda tüm dünyada herkesçe kabul edilmiş ortak bir görüş olmaması ve neredeyse her devletin konuya kendi perspektifinden bakması nedeniyle küresel finansal piyasaları da konuya beklenen hızda adapte olamamaktadır. Bir diğer deyişle klasik finans mekanizmaları, kripto varlıkların gelişim hızına ayak uydurmakta zorlanmaktadır.
Türkiye, yenilikçi düzenlemelerle cazibe merkezi haline getirilmeli
Ülkemizde de kripto varlıklara yönelik yapılacak bir yasal düzenlemede dikkat edilmesi gereken bazı önemli başlıklar vardır. Blokzincir teknolojisinin yarattığı fırsatlardan en iyi şekilde nasıl yararlanılabileceğinin daha derinlemesine değerlendirilmesi, ekosistemin bünyesinde barındırdığı riskler öne çıkarılarak sunduğu fırsatların göz ardı edilmemesi gerekmektedir. Kripto varlıklar yeni bir teknolojik ürün olması ve klasik finans sisteminden ayrı dinamikleri bulunması nedeniyle ilgili kurum ve kuruluşlarca doğru tanımlanmaları gerekmektedir. Finansal okuryazarlığın arttırılması ve bu kapsamda yatırımcıların bilinçlendirilmesi, bu hususlar üzerine yoğunlaşarak kullanıcının korunması noktasında adımlar atılması önem arz etmektedir. Kripto varlıklar alanında oluşturulacak hukuki düzenlemelerin geleceğe dönük olması ve yenilikler ile teknolojik gelişmelere ayak uydurabilecek esneklikte olması gerekmektedir. Türkiye’nin yapacağı inovatif düzenlemeler ile kripto varlık ve blokzincir özelinde bir merkez haline getirilmesi nihai hedef olmalıdır ve bu bağlamda gerekli adımlar atılmalıdır. Türkiye’yi yerli ve yabancı yatırımcılar için yeni bir cazibe merkezi haline getirmek gerekmektedir.
1- https://coinmarketcap.com/currencies/bitcoin/
2- https://coinmarketcap.com/charts/
3- https://www.ntv.com.tr/ekonomi/en-cok-kripto-para-kullanilan-ulkeler-belli-oldu-turkiye-avrupada-birinci-dunyadadorduncu,2yYbosOdhE2LAGgwgcK5CA
4- https://uzmancoin.com/kripto-para-cin-ulusal/
5- https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/el-salvador-bitcoini-resmen-tedavule-sokan-ilk-ulke-oldu/2357795
6- https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/el-salvador-bitcoin-atilimlariyla-ekonomisini-canlandirmayi-hedefliyor/2480290
Daha Fazlasını Okuyun
