BitMEX’i manipüle ederek para kazanmak sanıldığı kadar kolay mı?

Editörün notu: Kripto para piyasasında sıklıkla dile getirilen hikayelerden biri, fiyatların “balina” olarak adlandırılan bir avuç büyük çaplı Bitcoin sahibi tarafından manipüle edildiği. Bu teori, kripto para alanında birçokları tarafından kabul görüyor.

Örneğin yakın zamanda teknik analist Nicholas Merten, Bitcoin’in ani fiyat hareketlerinin BitMEX ve spot piyasalarda eş zamanlı olarak yürütülen manipülasyonların neticesi olduğunu savundu.

Peki, işin aslı öyle mi?

@XryptoWolfe, uzmancoin.com için bu tartışmalara yanıt niteliğinde bir yazı kaleme aldı:

Bu yazının amacı, piyasada hiç manipülasyon olmadığını dile getirmek değil, asılsız iddialar ile yatırımcıların psikolojisini bozma üzerine oluşturan basit senaryoların, aslında o kadar basit olmadıklarını anlatmak. Ayrıca bu tarz söylemlerin kripto para dünyasına zarar verdiği çok açık. Böyle bir durumu ele alarak sistemlerin nasıl çalıştığını birlikte inceleyerek öğrenelim.

Manipülasyon yapıldığı iddia edilen gündeki grafiği 1dk’lık olarak inceleyelim. Düşüş zamanına bakarsanız borsalar arası senkronizasyonu açıkça görebilirsiniz. Yani önce bir markette satış, daha sonra ise diğer marketin harekete geçtiği üzerine bir bilgi grafikte bulunmamaktadır. 5 mumluk hareketin her borsada hemen hemen aynı sürede gerçekleştiği görülmektedir.

Bu durumla yetinmeyip gerçekten spot markette yüklü satış yaparak BitMEX’te kâr edebilme olasılığı inceleyelim.

Bitmex 2 farklı fiyat kullanır.

• 3 tane spot marketten alıp 3’e böldüğü “Mark Price”
• Tahtada yazan gerçek fiyat, “Tahta Fiyatı”

Bunun nedeni, sisteminin içeriden ya da dışarıdan manipüle edilebilmesini zorlaştırmaktır. “Mark price” dediğimiz kavram ise sadece ve sadece pozisyonların likidasyon durumunu değerlendirmek için kullanılır fakat pozisyonlar yalnızca market fiyatından likide edilir.

Bu karmaşık cümleyi örneklerle açıklamaya çalışalım.

Diyelim ki 6000 dolardan long (uzun) pozisyon açtınız. Spot borsada fiyat 6600 oldu fakat BitMEX’te hâlâ 6000 dolar olsun. Pozisyonunuza baktığınızda %10 kar görebilirsiniz (Mark Price’a göre hesaplandığı için). Bununla beraber, pozisyonu kapatmak istediğinizde tahtadaki emirlerden kapatırsınız. Yani %10 kar etmezsiniz. Tahtada ne yazıyorsa fiyat odur.

Yani BitMEX’te pozisyondan her zaman tahta fiyatı üzerinden çıkarsınız. Dolayısıyla mark price’taki değişim sizin kâr-zararınızı değiştirmez.

Ancak, psikolojik olarak spot borsadaki değişimlerin BitMEX tahta fiyatını değiştirmesi, belli bir yöne sürüklemesi beklenir. BitMEX ise bunu psikolojik beklenti olarak ummuyor tabi ki. Burada devreye likidasyon sistemi giriyor. Yukarıda verdiğimiz örneği kâr üzerinden vermiştik, şimdi ise zarar üzerinden verip sonuçlarına bakalım.

6000 dolardan long (uzun) pozisyon açtınız. Spot borsada fiyat 5400 oldu fakat BitMEX’te fiyat hâlâ 6000 dolar olsun. Pozisyonunuza baktığınızda %10 zarar görebilirsiniz (Mark Price’a göre hesaplandığı için) ancak pozisyonu kapatmak istediğinizde tahtadaki emirlerden kapatırsınız. Yani %10 zarar etmezsiniz. Tahtada ne yazıyorsa fiyat odur. Değişen bir durum yoktur, kâr ya da zarar arasında, hesap aynıdır.

Kaldıraçlı işlemlerde pozisyonlar 2’ye ayrılır: likidasyon fiyatı olanlar ve olmayanlar. Hatta daha fazla da ayırabiliriz: likidasyon fiyatı çok düşük olanlar ya da olmayanlar olarak. Çünkü Likidasyon fiyatı tamamen pozisyon açan kişinin portföyüne ve pozisyon büyüklüğüne bağlıdır. İsterseniz likidasyon fiyatı 1 dolar olan isterseniz likidasyon fiyatı “0” dolar olan pozisyonlar açabilirsiniz. Dolayısıyla hiçbir düşüş-yükseliş ya da fiyat sizi likide edemez.

Şimdi manipülasyon olarak ele alınması gereken tek durum likidasyon durumudur. Bu pozisyonların durumunu ele alalım. Yine bir örnekle başlayalım.

*Likidasyon: Açılan pozisyona ayrılmış bütün paranın bitmesi durumudur.

**Cross işlemlerde bütün hesaptaki para = pozisyona ayrılan bütün paraya eşittir.

Kâr durumu: Diyelim ki 6000 dolardan long (uzun) pozisyon açtınız. Bu pozisyonun likidasyonu 5000 dolar olsun. Fiyat spot borsada 5000 olmadıkça likide olmazsınız ve her zaman tahta fiyatına göre karınız zararınız belli olur.

Zarar durumu: Buraya gelene kadar birçok kavramı açıklamak zorunda kaldım, manipülasyon şeklinin bu durum olduğu varsayılıyor. Açıklayalım.

Diyelim ki 6000 dolardan long pozisyon açtınız. Bu pozisyonun likidasyonu 5000 dolar olsun. BitMEX tahtasında fiyat 6000 iken spot borsalardan gelen endeks fiyat 5000 doların altına düştüğü anda, Bitmex “dur bi dakika” diyor, böyle riskli bir pozisyonu taşımana izin vermiyor, çünkü o noktadan sonra ettiğin zarar, sana değil BitMEX’e yazılıyor ve likidasyon prosedürünü otomatik olarak başlatıyor.

Likidasyon prosedürü ise pozisyonu direkt market fiyatından bozmaktır. Peki endeks fiyat 5000’in altında iken, tahta fiyatı hala 6000 ise pozisyon nereden bozuluyor, tabi ki tahtadan. Dolayısıyla hem likide olup hem de para kaybetmemiş oluyorsunuz. BitMEX burada bunu riskli bir pozisyon olarak değerlendirerek kullanıcısını korumaya çalışıyor.

Hiçbir yerde görmediğimiz şer odağı balinalar…

Şimdi bütün bunlar ışığında spot borsada yüklü satış yapıp, BitMEX’te yüksek kâr etmek isteyen, ne hikmetse hiçbir yerde görmediğimiz şer odağı balinaların durumunu inceleyelim.

Fiyat, spot borsada ve BitMEX’te 6000 dolar olsun.

Bu kişi BitMEX’te 6000 dolardan düşüş pozisyonu açsın. Şimdi elindeki yüklü BTC’yi direkt marketten satacak. Öncelikle burada inanılmaz bir zarar faktörü var, marketi %10 aşağı indirecekse %3-10 arasında zarar ettiğini kesin olarak biliyoruz demektir. Bunu tek bir borsada yaptığı için ve BitMEX 3 borsayı baz aldığından %10 düşüş, BitMEX’e ancak %3 olarak yansıyacaktır. Bunu da unutalım ve bu kullanıcı, market satışını diğer 3 borsada da yapsın. Güzel gidiyoruz değil mi ama atladığınız bir nokta var. Bu kişi ilk önce BitMEX’te işlem açmak zorunda, yani spot borsada toplamda 1000 BTC’lik bir market satışı yapacaksa önce BitMEX’te en az 1000 BTC’lik bir pozisyon açması lazım. Kâr etmek için daha fazla ve BitMEX’teki 200 BTC’lik maksimum pozisyon büyüklüğü şartını es geçiyorum. Ancak spot borsada 1000 BTC satmadan önce BitMEX’te en az 1000 BTC satışı yapmak zorunda olduğu gerçeğini unutmayın, yani böyle bir manipülasyonda her şey önce BitMEX’te başlamak zorundadır, ama ne grafiklerde ne de hacimde böyle hareketler bulunmamaktadır.

Aslında bu tarz bir manipülasyonu imkansız kılan en önemli sebep, bu olsa da bunu da es geçip komplo teorilerini tartışmaya devam edelim.

Şimdi bu kişinin short (kısa) pozisyonunun durumunu inceleyelim: Bu market satışı olduğu anda mark price düştüğü için BitMEX pozisyonları market fiyatından likide edecektir ve markette satışı baskısı olacaktır, burası kesin. Bu kişi de kâra geçmeye başlayacaktır. Bununla birlikte, bütün tahtadaki emirler bitmeden fiyat asla bu kişinin istediği noktaya düşmeyecektir. Burada bütün bunları hesaplaması için tahtadaki emir miktarları, tüm pozisyonlara ait büyüklükler ve likidasyon fiyatları, anlık tepki verip alım satım yapacak insanların kararları vesaireye hakim olması gerekiyor. Bunlara göre hesap yapmak neredeyse kaosa eşitken bir de elinde bulunan devasa pozisyonu dipte kapatmak için o kadar büyük bir miktar alım yapması gerekecek. Bunu alabileceği önceden asla garanti değildir.

Büyük oyuncular bu kumarı oynamaz, sizi buna inandırmak ister

Söylemek istediklerimi özetlersem, büyük oyuncular böyle kumar oynamazlar ama sizleri böyle kumar oynayabildiklerine inandırmak isterler. Bunu yaparken de sizleri kandırabilecek kişilerin algı düzeyini hedef alırlar. Büyük yatırımcılar riski sevmedikleri ve garanti adımlar atmaktan hoşlandıkları için hareketleri tabi ki marketi etkileyecektir. Hash savaşlarında gördüğümüz gibi, Bitcoin Cash ve Bitcoin SV arasındaki sürtüşme birçok market satışı getirmişti. Elbette büyük yatırımcıları takip etmek ve anlayabilmek önemlidir ama oluşan her uzun mumun arkasında bir süper güç aramak sizi hem trader olarak hem de yatırımcı olarak zora sokacaktır. Dünyadaki bütün marketlerde “Bart” denilen yapılar oluşabiliyor, slipaj oluşabiliyor. Bunlar sadece kripto para piyasasına özgü şeyler olmadığı gibi açık bir manipülasyonun işareti olan grafiksel hareketler değildir. Bu durumlardan retail trader’lar olarak sakınabileceğimiz tek yöntem stop loss kullanmak ve marketin her anında riski en iyi şekilde yönetmektir.

Bir sonraki yazıda görüşmek dileğiyle.